III. STATISTIKA.

______

Nyneshnieie sostoianiie Riespubliki Tsientro-Amierikanskoi, ili Gvatie- mal'skoi.

Soch. A. Gumbol'da.

V priezhniei Ispanskoi Amierike, miezhdu 37° 48' Seviernoi shiromy, i 41° 43' iuzhnoi shiromy, obrazovalis' siem' soiediniennykh riespublik: Mieksika, Gvamiemala, Kolum- biia, Nizhnii Pieru, Khili, Vierkhnii Pieru , i la-Plama: Gvamiemala liezhim pochmi v sa- moi sriedine. Zhimieli siei ghorismoi smrany nachali srazham'sia za niezavisimosm' svoiu v Sienmiabre mesiatse 1821 ghoda. Usmupaia vidam posmoronnim, oni prinuzhdieny byli prisoiedinim'sia k Mieksike; no 21 Ianvaria 1823 ghoda zavisimosm' siia prie- kramilas', i Gvamiemala,provozghlasiv

Rebublica de Bolivar ili Vierkhnii-Pieru, so- smoiashchii iz priezhnikh provintsii Siierry; a imien- no: Kharkasa, Pomozi, la-Patsa, Kokhabamby, Mo- ksosa, i Khikimosa, omdeliennykh om la-Plamy ili Buenos-Airiesa.

morzhiesmvienno svoiu niezavisimosm', obia- vila siebia omdel'nym fiedieral'nym Go- sudarsmvom.

Nazvaniie siei smrany bylo neskol'ko raz pieriemeniaiemo. V posmanovlienii izdan- nom 25 Ianvaria 1824 ghoda Ispolnimiel'- nym Sovemom o posielienii inosmrantsiev, Soiediniennyia Provintsii byli nazvany Provincias unidas del Centro de America; a 22 Noiabria moghozhie ghoda bylo opriedelieno nyneshnieie naimienovaniie: Republica federal del Centro-America. Emo imia pri- niamo bylo dlia mogho, chmoby nie podavam' chasmnym Gosudarsmvam San-Sal'vadoru, Gondurasu i Nikaraghve, povoda k zavismi.

Slovo siie nie soobrazno s pravilami Gram- mamiki. Po dukhu Ispanskagho iazyka nadobno bylo by skazam': Central America; no nuzhno bylo makoie imia, iz komoragho by mozhno bylo sosmavim' prilaghamiel'noie dlia oznachieniia zhimieliei: oni nazy- vaiumsia Centro Americanos. Tochno makim zhie obra- zom, voprieki Grammamike, zhimieliei Soiediniennykh shmamov Seviernoi Amieriki privykli nazyvam' los Nort-Americanos.

Izo vsekh Ispanskikh vladenii v Amie- rike dosiele vsekh mieneie izvesmna Gva- mimala. Ob emoi smrane iesm' odno mol'- ko smamismichieskoie sochinieniie pod zaghla- viiem:

Compendio de la Historia de la

Ciudad de Guatemala, Domingho Khuarro- sa; ono v dvukh chasmiakh, izdannykh v 1809 i 1818 ghod i sokrashchiennykh v Anghliiskom pierievode, vyshiedshiem v Lon- done v 1823 ghodu. K nieschasmiiu, avmor zanimalsia naiboleie mem, chmo proiskhodi- lo v dukhovnom upravlienii siei smrany; odnakozhie v knighe siei iesm' mnogho svede- nii o polozhienii ghor, miechienii rek, o nravakh zhimieliei i o sledakh drievniagho ikh prosveshchieniia; no Ismoriki i Gieoghrafy do- siele ieshchie nie pol'zovalis' simi mamieriiala- mi. Pri siem mvorienii nem Gieoghrafichie- skikh karm, a ma, komoraia prilozhiena k Anghliiskomu pierievodu, ghorazdo khuzhie sochi- niennoi G. Briue i prisoiediniennoi k ko- pii s moiei karmy Novoi-Ispanii. Chmoby v mochnosmi uznam' morskiie bieriegha, dlia emogho nieobkhodimo nuzhny dve morskiia kar- my, izdannyia v 1803 i 1822 ghodakh om Madrimskagho Deposito hydrografico.

Carta esferica del mar de las Antillas y de las Costas de Tierra-Firme, desde la isla de Trinidad hasta el golfo de Honduras, 1803.

Carta esferica desde el golfo en la Costa Rica hasta en la Nueva Galicia, 1822.

Ia pisal v Gvamimalu, chmoby uznam', nem li v GosudarsmviennykhArkhivakh

ili ghde libo v drughom mesme karmy ili Gieoghrafichieskoi siemki siei smrany; mne omvechali, chmo nem nighde; ia poluchil mol'ko niebol'shoi vies'ma redkii plan ravniny liezhashchiei miezhdu Novoiu Gvamiema- loiu i ozierom Amimanskim; plan siei vyghravirovan mam na medi v 1800 gho- du. Ia v posledsmvii budu upomriebliam' emu karmu , sosmavliennuiu po prika- zaniiu odnogho ghlavnagho Al'kada (alcade mayor) provintsii Sukhilmiepiekskoi, dlia poka- zaniia novoi doroghi, proviediennoi im mie- zhdu smolitsieiu i mosmom Rio die Naghvala- mie, ravno kak i plan prozhiekmirovan- nagho kanala Nikvaraghskagho, risovannyi v 1822 ghodu G. Anmonio die la Tsierda i komoryi ia niedavno dosmal.

Bosquejo hodometrico del espacio que media entre los estremos de la provincia de Suchiltepeque y la capital de Guatemala, 1800. Siia niebol'shaia kar- ma vies'ma vazhna po oznachiennym v niei oghniennym i vodianym volkanam.

Po soviershiennomu niedosmamku v sma- mismichieskikh svedeniiakh, nie dolzhno udi- vliam'sia momu, chmo kramkiia sochinieniia, komorymi smralis' udovliemvorim' liu- bopymsmvu v Anghlii i Frantsii mak ma- lo zanimamiel'ny. Tol'ko odinpumievyi

zhurnal Dokmora Lavan'ino nie zasluzhi- vaiem vazhnykh upriekov, khomia i nie pried- smavliaiem obshchiei karminy novoi Ries- publiki. Po siemu ia smeiu nadeiam'sia, chmo chimamieliam nie niepriiamny budum sleduiushchiia kramkiia izvesmiia, pochierpnu- myia mnoiu omchasmi iz pieriepiski mo- iei s G. Zhozie die la Vallie, komoryi dol- ghoie vriemia zanimal vazhnuiu dolzhnosm' v Komimieme ispolnimiel'nagho Sovema, i om- chasmi iz mnoghikh zhurnalov, komoryie s nekomoragho vriemieni izdaiumsia v Gva- miemale . Ia nie vidal nikakoi chasmi Tsienmro-Amieriki; no po biezprieryvnym sno- shieniiam moim s ghlavnymi v Mieksikan- skom Pravimiel'smve litsami i po razghovo- ram so mnoghimi muziemtsami, byvshimi v Anghlii i Frantsii, ia imel sluchai poverim' priezhdiesobrannyia svedeniia.

New Monthly Magazine, N 8.

El Redactor general de Guatemala, izdavaie- myi po obraztsu Parizhskagho Monimiera i Mieksikan- skagho Solntsa.

El Indicador de Guatemala v 4 d. l.

Prosmransmvo priezhniei Capitania General Gvamiemal'skoi, sosmavliaiem po moiemu ischislieniiu 6,740 l'e, po 20 v ghra- duse. Do vriemieni piervagho vozsmaniia,

Chislo siie pochimaiemsia verneishim, v sa- moi Gvamiemale (Redactor 1825., smr. 1)

m. ie. do 15 Sienmiabria 1821 ghoda, provintsii Shiapa, Gvamiemala , Vierapaz ili Tiezu- lushlap, Gonduras, Nikaraghva i Kosma Rika pochimalis' prinadliezhashchimi k siei smrane. - Morskiie bieriegha siei Capitania general prosmiralis' po Vielikomu Okiea- nu om la Barra die Tonala (16° 7I Sevier. shir.) na zapad om Tieghuanmiepieka do mysa Burika ili Boruka (8° 5I) na zapad om zaliva Dul'chie-die-Kosma-Rika; om siegho punkma poghranichnaia liniia idiem snachala na Sevier vdol' Kolumbiiskoi provintsii Vieraghva k mysu Kariema (9° 35I shir.), neskol'ko na Vosmok om priekras- nagho porma Bokka-diel'-Toro; pomom napravliaiemsia k S. S. Z. vdol' morskagho bieriegha do reki Bliufild (Blewfield) ili Nuieva-Sieghoviia (11° 54I shir.) po ziemle In- deitsiev Moskvimosov; pomom l'e na 40 k S. Z vdol' reki Nuieva Sieghoviia i nako- niets k S. do mysa Kamarona (16° 3I shir.)

Po mneniiu nekomorykh emimologhov imia Gva- mimaly iesm' isporchiennoie slovo guautemali, ghniloie ili duplismoie dierievo, pomomu chmo Mieksikanskiie soiuzniki Ispanskagho Polkovodtsa Al'varodo nashli ghniloi smvol dierieva bliz mesmopriebyvaniia Koro- lia Namikvielazy; drughiie zhie umvierzhdaium, chmo ono proiskhodim om Tziendalichieskagho slova uhatezmalha, m. ie. ghora, izvierghaiushchaia vodu (volcan de agua.)

miezhdu mysom Gratsias-a-Dios i pormom Truksillo. - Om mysa Kamarona do Rio Sibuna (17° 12I shir.) bieriegh Gondurasskii sosmavliaiem ghranitsy, snachala k 3., po- mom k S. Vo vnumrienniei chasmi ona sleduiem snachala po miechieniiu Rio-Sibuna k Vosmoku, pieriesekaiem Rio-Sumazinma, komoraia vpadaiem v Laghuny Tierminos- skiie, idiem k Rio-Tabasko ili Griial'- va do ghory, na komoroi posmroien gho- rod Shiapa, pomom povorachivaiem k Iu. Z. i snova dosmighaiem do vielikagho Okieana v la-Barra-die-Tonala. V emom pro- smransmve Gapitania general Gvamiemal'- skaia byla neskol'ko pobol'shie Ispanii i nie mnogho pomien'shie Frantsii. V sled- smviie polimichieskikh razdorov, vozbuzhdien- nykh v Gvamimale efiemiernym Impiera- morom Imurbidom i iegho privierzhientsa- mi, provintsiia Shiapa, komoraia v smari- nu nazyvalas' (po mnozhiesmvu svoikh svia- mykh ghorodov i mesm, v komoryia kho- dili na boghomol'ie) Tieo-Shiapa, prisoiedi- nilas' k riespublike Mieksikanskoi, mak chmo nyne vsie prosmransmvo fiedieral'na- gho Gosudarsmva Tsienmro-Amieriki sosma- vliaiem mol'ko 15,400 kvadramnykh l'e .

8, 624 Gieoghrafichieskikh kvadramnykh l'e, a nie 15,498, kak skazano v HaSsel's Statistischem UmriSs, smr. 78.

Mnoghiie Gvamiemal'tsy nadeiamsia, chmo provintsiia Shiapa, snova sblizimsia s Tsien- mral'noiu Amierikoiu i omdelimsia om Mieksiki. - Riespublika Mieksikanskaia s svoiei smorony priediavliaiem mriebovaniie na provintsiiu Sokonusko, znamienimuiu po svoiemu prievoskhodnomu kakao. Sokonusko do poloviny osmnadtsamagho smolemiia so- smavliala chasm' Inmiendanmsmva Shiapska- gho, komoragho smolitsa iesm' nie dierievnia Shiapa-die-Los-Indios, kak pokazano na mnoghikh karmakh, no ghorod Tsiudad-Rieal', nazyvavshiisia priezhdie Villa-Rieal', Villa- Vitsioza, ili Villa-die-San-Krismoval die-los-Llanos. Glavnyi ghorod provin- tsii Sokonusko nazyvaiemsia Sanmo-Domin- gho-Eskuinmla, komoryi nie dolzhno sme- shivam' s Kontsieptsion-die-Eskuinmla, ghlavnym ghorodom Dieparmamienma Esku- inmlskagho.

Narodonasielieniie Gvamiemal'skoi ries- publiki dosiele vies'ma malo izvesmno. To chmo sodierzhimsia po siemu priedmiemu v priekrasnom zhurnale El Redactor general (Iiul' 1825) ni skol'ko nie umien'shilo emoi nieizvesmnosmi. V Gvamiemale, rav-

no kak i vo vsiei Ispanskoi Amierike khoroshaia pieriepis', ili luchshie skazam', kho- roshieie ischislieniie naroda mozhiem bym' so- smavlieno nie inachie, kak pri posobii du- khoviensmva. V 1778 ghodu Don Mamias die Gal'vies, Gienieral-Kapiman Gvamiemal'- skii, nashiel, po ischislieniiu, sdelannomu vlasmiami svemskimi, chmo narodonasielieniie sosmavliaiem 797,214 dush; no iesli srav- nim' s sim schiemom chasmnyie spiski dukhoviensmva v chiemyriekh Iepiskopsmvakh, mo uvidim, chmo ischislieniie 1778 ghoda tseloiu mriem'iu mien'shie nasmoiashchagho. - Dukhoviensmvo nashlo v Iepiskopsmve Ko- maiaghvaskom 93,501 dushu, vmesmo 88,145; v Iepiskopsmve Shiapskom 99,000, vme- smo 62,200.

Vo vriemia moiegho priebyvaniia v Mieksi- ke, narodonasielieniie v Gvamiemale polagha- li v 1,200,000 dush. - Nyne v Sienmia- bre 1825 ghoda pishum, chmo v novoi rie- spublike, niezavisimo om provintsii Shia- py, iesm' 2 ili 2 [Formel] milliona zhimieliei.

Tsienmral'naia Amierika ili Gvamiemala, makzhie kak i Mieksika, mozhiem bym' na- zvana smranoiu ghorismoiu; miezhdu mem v provintsiiakh Viera-Pats, Gonduras i Poiais, zharkiia, dovol'no prosmrannyia ravniny idum do samagho Amlanmichieska-

gho Okieana. Tsep' Andov, ponizhaias' bliz usm'ia Amramo, ismoka niebol'shoi rechki Napipi i zaliva Kupika, i sosmavliaia mum kholmy, vyshinoiu v neskol'ko som fumov, podnimaiemsia do 600 fumov na pierieshieike Panamskom i posmiepienno raz- shiriaiemsia v Kordil'ierakh Vieraghskikh i Salamankskikh. - Iesli pravda, chmo ghory, nazyvaiemyia Silla-die Vieraghva i Kasmillo- diel-Shoko i liezhashchiia na S. Z. ghranitsakh Kolumbiiskoi riespubliki, pochmi pod mie- ridianom Boka-diel-Toro i Laghuna-die- Shirikvi, vidny na razsmoianii 36 mor- skikh l'e , mo vysoma viershin ikh, po zakonam omrazhieniia solniechnykh luchiei, dolzhna sosmavliam' 1400 moazov nad povierkhnosmiiu moria.

Purdy, Columbian navigator, smr. 134.

Tsep' Andov, s samagho vkhoda v Tsien- mral'nuiu Amieriku, idiem vsie blizko k bie- rieghu Vielikagho Okieana; i om zaliva Nikovskagho do Sokonusko, miezhdu 9° 30' i 16° shiromy, mianiemsia dlinnyi riad omdel'nykh volkanov.

Vom dosmavliennoie mne obozreniie ghieo- ghnosmichieskagho sosmoianiia siei smrany: Riad volkanov Tsienmral'noi Amieriki,

miezhdu 11° i 16° shiromy vozvysilsia mie- zhdu ghorami Vieraghskimi i Oaksakskimi. Proezzhaia iz Kallao v Akapulko, ia izvliek iz rukopisnykh karm Zhuana Morabdy vies'ma vazhnyia svedeniia o polo- zhienii oghniedyshushchikh ghor Gvamiemal'skikh.

Ia sleduiu za riadom sikh volkanov om Iu. V. k S. Z. makzhie kak G. Aragho.

Mnoghiie volkany imeium po neskol'- ku imien, iz koikh me, komoryie sob- smvienno prinadliezham ghoram, razlichie- smvuium smomria po razlichnym narechi- iam Indeitsiev i proiskhodiam om nazva- nii okriesmnykh mesm. Takim obrazom v Mieksike Popokamiepieml', i Ismakki- Gunmie nazyvaiumsia inoghda volcanos de Puebla i vulcanos de Mexico, i dve ghory moghum inoghda, no niedorazumeniiu, bym' priniamy za shiesm' razlichnykh ghor.

Drughoi ismochnik zabluzhdieniia prois- khodim om mogho, chmo v Amierike vol- kanami nazyvaiumsia nie mol'ko ghory, ko- morykh izvierzhieniia sluchalis' ieshchie priezhdie ismorichieskikh vriemien, no makzhie i massy mrakhima, komoryia koniechno nikoghda ni- chiegho nie izvierghali i komoryia nie soob- shchaiumsia posriedsmvom vsieghdashnikh om- viersmii so vnumriennosmiiu ziemli.

Samyi poludiennyi volkan iesm' Ba- rtsa (8° 55' shir.) vo vnumriennikh ziemliakh, na 7 morskikh l'e na S. V. om zaliva Dul'chie. Na Anghliiskikh karmakh on na- zyvaiemsia volkanom Varu i posmavlien, ia dumaiu chmo oshibochno, boleie k Vosmo- ku (pod 84° 52' dolghomy na Z. om Pa- rizha i 8° 25' shiromy) v provintsii Vie- raghva. - Za volkanom Barua sleduiem vol- kan Papaghai (10° 100' shir.), liezhashchii nie na myse Sanma Kamalina, no na 5 mor- skikh l'e blizhie k Sevieru, pochmi na 4000 moazov om bieriegha.

Na vosmok om Popaghaio, bliz po- ludiennagho bieriegha oziera Nikaraghva, liezham mri drievniia oghniedyshushchiia ghory; one sum' Orozi, miezhdu Rio-Zabalos i Rio-Tierlugha, Tienorio i Rinkon-die-la-Viiekha. Siei po- slednii, pod 10° 57' shiromy, omsmoim mol'ko na 1° 35' na Z. om usm'ia Rio San Zhuan v Anmil'skom more. - Su- shchiesmvovaniie bol'shagho oziera Nikaraghva, liezhashchagho v kramiere, kazhiemsia mne, pro- iskhodim om vosmochnagho, deismvimiel'no smrannagho polozhieniia volkana die-la-Viiekha.

Na Sevier om ghoroda Nikaraghvy, na vydavshieisia chasmi ziemli, miezhdu moriem i bierieghom i miezhdu 11° 30' i 12° 30' shiromy, sinonimiia volkanov makzhiepriedsmavliaiem

nekomoryia zamrudnieniia. Khuarros, Ismo- rioghraf Gvamimal'skii, i Anmoniiu die-la- Tsierieda, Al'kad ghoroda Granady, komorykh karmy u mienia iesm', upominaium mol'- ko: 1) O volkane Mombasho na myse, na ne- skol'ko morskikh l'e na iughovosmok om ghoroda Granady; 2) o volkane Sopaloka v oziere Nikaraghva nasupromiv vol- kana Mombasho; 3) o volkane Mazaia, mie- zhdu ghorodami Granadoiu i Lieon bliz niebol'shagho oziera Mazaia, na zapad om reki Tiepiemapa, soiediniaiushchiei Laghuna-die Lieon ili die-Managhva s Laghuna-die-Ni- karaghva; 4) o volkane Momomombo na se- viernoi okoniechnosmi Laghuna-die-Lieon, neskol'ko na vosmok om ghoroda Lieona. V emom ischislienii nem volkana Granad- skagho, oznachiennagho na vsekh Ispanskikh morskikh karmakh i o komorom Fun- niel' i Damp'ier ghovoriam, chmo on po- khodim na uliei. Po odnomu mesmu v Go- marovoi Historia de las Indias (smr. 112)

Na karme Granadskagho Al'kada volkan de-laisla-de-Sopaloca oznachien na Sevier om oziera Omiemopie. - Khuarros, napromiv mogho, imienno gho- vorim (71 smr. 51), chmo volkan oziera vozvy- shaiemsia kak konus na obimaiemom osmrove, ko- moryi Indeitsy nazyvaium Omiemopom.

mozhno zakliuchim', chmo volkan Mazaia i volkan Granada iesm' odin i mom zhie.

Na karme Deposito geografico, pokaza- ny: 1., volkan Bombasho, veroiamno Mom- basho Granadskagho Al'kada; 2., volkan Granada, na zapad om ghoroda mogho zhie imieni; 3., volkan Lieonskii, komoryi, po svoiemu polozhieniiu, iesm' veroiamno zna- mienimyi volkan Mazaia na 20' k Iu om ghoroda Lieona. Povmoriaiu, chmo po moiemu priedpolozhieniiu konus, nazyvaiemyi na Is- panskikh karmakh volkanom Granadskim, dolzhien bym' ili Bombakho ili Mazaia, po- momu chmo oba liezham v sosedsmve na Iugh, i na vosmok om ghoroda Granady. Volkan Mazaia blizhie k dierievne Nindi- rik, niezhieli k dierievne Mazaia, ghde v piervyia vriemiena zavoievaniia byl volkan samyi deiamiel'nyi vo vsiei smrane.

- "Is- pantsy, ghovorim Khuarros (ch.

1. smr. 53) nazvali iegho adom Mazaiskim. Kramier iegho byl v diamiemre mol'ko shaghov v 20 ili 30; no v emom omviersmii ras- mopliennaia lava kipela kak voda i po- dymalas' valami, vysokimi kak bashni. Svem i ghrom om niegho prosmiralis' na bol'shoie razsmoianiie. "

V XVI smolemii volkan siei pried- smavil smrannyi primerkorysmoliubiia

monakhov. -Gomara razskazyvaiem, chmo Dominikaniets Blaz-die-Innona, vooruzhiv- shis' lozhkoiu, vielel priviazam' siebia k tsepi dlinoiu v 140 brazasov i spusmim' v volkan. On khomel zachierpnum' lozh- koiu rasmopliennagho zoloma (zhidkoi lavy). Lozhka rasmopilas' i sam monakh s mru- dom spassia. Pobochnyia obsmoiamiel'smva siegho aniekdoma koniechno vydumany, no vies'- ma veroiamno mo, chmo Blaz-die-Innona spuskalsia v kramier i nieuspeshnosm' iegho priedpriiashiia zasmavila Nasmoiamielia Lieonskikh monakhov, vyprosim' u Korolia pozvolieniie, razrym' volkan Mazaia, chmo- by sobram' nakhodiashchieiesia vo vnumriennosmi ghory siei zolomo.

Khuarros ghovorim, chmo vozle volkana Mazaia iesm' ieshchie volkan Nindiri, ili Ni- diri iz komoragho v 1775 ghodu bylo sil'- noie izvierzhieniie. Pomok lavy obramilsia v Laghunu-die-Lieon ili die Managhva i umier- mvil mam mnozhiesmvo ryby. Sudia po me- smopolozhieniiu dierievni Nindiri, dolzhno dumam', chmo siei fienomien proizviedien byl bokovym izvierzhieniiem Mazai. Tochno makzhie na Tienieriffe ia chasmo slyshal, chmo ghovoriam o volkane Shaghorra, kak o ghore omlichnoi om pika. V volkanichies- kikh smranakh volkany chasmosmeshivaium

s bokovymi izvierzhieniiami. Koghda ediesh' om volkana Mazaia, vdol' Laghuna-die-Tis- kapa, chriez Nagharomie v ghorod Lieon, mo na vosmok om siegho ghoroda, vidim na seviernoi okoniechnosmi laghuny Lieonskoi vysokii volkan Momomombo; daleie, mie- zhdu 12° 20' i 13° 15' shiromy, ili miezhdu ghorodom Lieon i zalivom Ampala ili Fon- sieka, vsmrechaiesh' odin za drughim chie- myrie volkana, Tielika, Bieio , Gilmie- pie i Gvanakorie. - Volkany Tielika, Mom- bako i Momomombo deismvuium ieshchie i po nyne; a pumieshiesmvienniki, poseshchavshiie v 1825 ghodu Porm Rialiekho, videli, chmo volkan Gilmiepie nazyvaiemsia makzhie vol- kanom Kozighvina.

Damp'ier, ch.

1. smr. 119 Anghliiskagho orighi- nala, ghovorim, chmo ghoru siiu mozhno videm' za 20 l'e, chmo za vychiemom deismviia omrazhieniia, so- smavim vozvymieniie v 498 moazov, a iesli polo- zhish', chmo volkan omsmoim om moria na 6 l'e, mo vysoma iegho prievoskhodim 840 moazov. Gienie- ral Laravia v svoiei Smamismike oblasmi Nika- raghva, miezhdu volkanami Tielika i Momomombo ozna- chaiem ieshchie volkan Azozoska.

Na zapad om zaliva Amapala vozvy- shaiumsia, kak by iz odnogho ughlublieniia, komoroie na V. 80° 3' prosmiraiemsia miezhdu 13° 15' i 13° 50' S. shiromy, volkanySan

Mighuel' Bozomlan (Uzuluman?), Tiekapa, San-Vitsienmie ili Sakamiekoluka, San Salvador, Izalko, Apanieka ili Zonzona- mie, Pakaia, volcan de Agua, dva volkana de fuego ili Gvamimal'skiie, Akamienan- gho, Toliman, Amiman, Taiumulko, Sun- nil' , Sukhilmiepiekvies, Sopo-Timlan', Las-Gamilpas, komoryi sobsmvienno so- smavliaiem dva volkana siegho imieni, bliz- kiie odin om drughagho, i Sokonusko. V chisle sikh dvadtsami oghniedyshushchikh ghor samymi deiamiel'nymi byli San Mi- ghuel', San-Vitsienm, Izalko, San-Sal-

Volkan Sunnil' omsmoim na 25 morskikh l'e om volkana Pakaia. Ia nie znaiu na verno dei- smvimiel'no li Akamienangho, Toliman, Amiman i Sunnil' sum' oghniedyshushchiia ghory, ili mol'ko nazyvaiumsia volkanami, po prichine svoiei konichies- koi formy, kak mnoghiia mrakhimovyia ghory Poludien- noi Amieriki. Polozhieniie siei ghory znaiu ia po ghieo- ghrafichieskoi karme okriesmnosmiei Gvamimaly, vy- ghravirovannoi v 1802 ghodu po prikazaniiu Glavna- gho Alkada, Dona-Zhozie-Rossi i-Rubi. S drughoi smorony ni na kakoi karme nie oznachieno polozhieniie volkana Takhumulko, bliz Tiekhumla v Dieparmamien- me Kviezal'mienangho, v koiem chasmo byvaium iz- vierzhieniia i iz komoragho armiia Al'varodo zapaslas' seroiu dlia delaniia porokha.

V chisle vsekh sikh volkanov nem mogho, komoryi na Ispanskikh karmakh nazyvaiemsia Volcan de Sacatepeques.

vador, Pakaia, oghniedyshushchii volkan Gva- miemal'skii, Amiman i Sopomimlan. Volkan Izalko proizvodil sil'nyia izvier- zhieniia v Aprele 1798, i s 1805 po 1807 ghod, koghda iz niegho chasmo vykhodilo plamia.

Znachimiel'neishiia i izvesmneishiia iz- vierzhieniia volkana Pakaia proiskhodili v 1565, 1651, 1664, 1668, 1671 ghodakh i 11 Iiunia 1775 ghoda. Poslednieie izvierzhieniie vy- khodilo nie iz viershiny, no iz mriekh voz- vyshiennosmiei, ghorazdo nizhie onoi.

Volkan die Fuegho ili Gvamiemal'skii, liezhim na 5 l'e na zapad om volkana die Aghva i na 2 l'e na Iu. Z. om ghoroda Anmighva-Gvamiemala. On ieshchie i nyne iz- vierghaiem po vriemienam dym i plamia; ghlav- neishiia iegho izvierzhieniia, so vriemieni priby- miia Ispantsiev, proiskhodili v 1581, 1586, 1623, 1705, 1710, 1717, 1732, 1737 ghodakh; on sosmavliaiem konus priekrasnoi for- my, no neskol'ko isporchiennyi okolo vier- shiny mnoghimi kholmami, osmamkami boko- vykh izvierzhienii.

Volkan de Agua iesm' odin iz sa- mykh vysokikh i samykh znamienimykh v chisle dvadtsami odnogho volkana Tsienmral'- noi Amieriki, iz komorykh odni ieshchie gho- riam, drughiie uzhie pomukhli. On liezhim na 10 morskikh l'e na vosmok om bol'-

shoi Laghuny die Amiman, miezhdu Anmi- ghva-Gvamiemala, dierievniami Mirko-Amami- man i San-Krismoval, komoryia vies'- ma mnogholiudny. Ni odna iz Gvamiemal'- skikh ghor nie byla izmeriena, posiemu o vy- some siei ghory moghu ia sudim' mol'ko po- momu, chmo neskol'ko mesiatsiev v ghodu ona byvaiem pokryma inieiem, l'dom i mozhiem bym' sneghom. Po shirome smol' poludiennoi vysoma ghory dolzhna sosma- vliam' nie mieneie 1750 moazov i nie boleie 2,400. Gory vyshie 2,400 moazov sum' vsie- ghda pokrymy sneghom. Kapiman Gall', po izmerieniiu dovol'no niemochnomu, sdelanno- mu v razsmoianii 40 morskikh l'e, pola- ghaiem vysomu dvukh Gvamimal'skikh vol- kanov om 2,293 do 2,330 moazov. Omiets Riemiuzal', komoryi po obyknovieniiu sma- rinnykh pisamieliei, shumim s chislami, uveriaiem v svoiei Historia de la provincia de San Vicente, kn.

4. ghl. 5, chmo v 1615 ghodu volkan de Agua byl vyshi- noiu v mri l'e (leguas), khomia pri izvier- zhienii, byvshiem 1 Sienmiabria, koghda on vybrasyval vodu i razrushil Almalongha ili ghorod Viiekha, on lishilsia svoiei vier- shiny (coronilla), komoraia byla v l'e. Gieo- ghnosmichieskiia podrobnosmi siegho vodianagho izvierzhieniia soviershienno nieizvesmny. Khuar-

ros ghovorim, chmo nyne na skame ghory nie vidno ni obozhzhiennykh kamniei, ni sle- dov volkanichieskikh izvierzhienii; bym' mo- zhiem, chmo piepiel i lava pokrymy ras- meniiami; bym' mozhiem, chmo mo byli mol'ko podziemnyia pieshchiery, napolniavshiia- sia v miechieniie vekov dozhdievoiu vodoiu; bym' mozhiem chmo v Kramiere sushchiesmvo- valo oziero. V provintsii Kvimo mne raz- skazyvali, chmo volkan Imbaburu, bliz ghoroda Ibarry, izvierghaiem po vriemienam, veroiamno posle ziemliemriasienii, vodu, ghriaz' i rybu. Verno mo, chmo volkan de Agua, nakhodiashchiisia miezhdu volkanami Pakaia i de Fuego, imeiem vid omreznagho konusa. Bo- ka siei bol'shoi ghory, komoraia, ghovoriam, sosmavliaiem v okruzhnosmi 18 Ispan- skikh mil', vozdelany kak sad, do dvukh mriemiei vysomy; vyshie rosmum priekra- snyia lesa i na viershine ieshchie i po nyne iesm' elipmichieskoie ughlublieniie, koiegho sa- myi bol'shii diamiemr om Seviera k Iughu sosmavliaiem 400 fumov Parizhskoi me- ry. Emo biez somneniia Kramier, i Khuar- ros (ch.

II. smr. 35.), khomia on nie vies'- ma raspolozhien omviergham' vsiakiie sledy oghnia na volkane de Agua, opisyvaiem odnakozhie emom kramier mochno makzhie,

kak rasskazyvali mne o niem mnoghiie zna- iushchiie Gvamiemal'tsy.

Oghniedyshushchieie ughlublieniie Tsienmral'noi Amieriki, kazhiemsia, posmiepienno okanchi- vaiemsia na Sevier om ghruppy volkanov, komoryie miezhdu volkanami Pakaia i Sun- nil', na zapadnoi okoniechnosmi oziera Ami- man, vies'ma blizki miezhdu soboiu. Vol- kan Sokonusko okanchivaiem riad volka- nov na zapadnoi smorone ghranimovo ghniei- sovykh ghor Oaksakskikh. Po bierieghu Vie- likagho Okieana na prosmransmve 220 mor- skikh l'e nem ni odnoi oghniedyshushchiei ghory do volkana Kolima.

Priviedia imiena 35 konichieskikh ghor, prosmiraiushchikhsia v napravlienii om Iu. V. k S. Z., miezhdu parallieliami 8° 50' i 16° S., komoryia v moi smrane pochimaiumsia volkanami i iz komorykh 15 deismvi- miel'no proizvodili izvierzhieniia v miechie- niie minuvshagho smolemiia, ia smelo moghu skazam' vmesme s drughimi pisamieliami, chmo ni v kakoi chasmi svema, nieiskliu- chaia dazhie Khili, vielikagho Aziiskagho Arkhi- pielagha i osmrovov Alieumskikh, nem smol' posmoiannagho soobshchieniia posried- smvom omviersmii miezhdu vnumriennosmiiu ziemli i ammosfieroiu. Budushchiie pumieshie- smvienniki razsmomriam, komoryia iz 35

volkanov Tsienmral'noi-Amieriki sum' mra- khimovyie konusy biez Kramierov i v ko- morykh iesm' omkrymyia oghniedyshushchiia ghory.

Novaia Tsienmro-Amierikanskaia riespu- blika sosmoim iz piami riespublik (Estados); iz koikh kazhdaia upravliaiemsia dvu- mia Palamami. Posle prodolzhimiel'nykh prienii reshieno bylo, chmo kazhdoie Gosu- darsmvo budiem imem' odnogho priedsma- vimielia na 15,000 dush i chmo sledova- miel'no Gvamiemala i Sokonusko budum imem' pri izbranii ghlavnykh Fiedieral'- nykh vlasmiei 36 gholos, San Salvador 18, Gonduras 11, Nikaraghva 13, Kosma Rika 4. Posiemu dolzhno polagham', chmo na- sielieniie ikh iesm' sleduiushchieie:

V Gvamiemale 540,000dush

San Salvadore 270,000

Gondurase 165,000

Nikaraghve 195,000

Kosma-Rika 60,000

(Okonch. vpried'.)

IV. STATISTIKA.

__________

Nyneshnieie sostoianiie Riespubliki Tsientro-Amierikanskoi, ili Gvatie- mal'skoi.

(Okonchaniie).

Gosudarstva podrazdelieny sle- duiushchim obrazom:

I). Esmado die Gvamiemala 13 Diepar- mamienmov ili uezdov (partidos).

S Sienmiabria mesiatsa 1825 ghoda Sokonusko mak- zhie sosmavliaiem chasm' siegho Gosudarsmva.

1). Sakamieniekvie so smolitsieiu Gosudar- smva Anmighva-Gvamiemala i ghorodami Shinauma, Palientsiia, Amamiman, Tsiudad- Viiekha, Mikho.

Nuieva-Gvamiemala iesm' smolitsa vsiegho soiuza, narodonasielieniie onagho, niezavisimo om blizliezha- shchiei dierievni Konomienangho, sosmavliaiem 40,000 dush. V ghorode Lieone, v Gosudarsmve Nikaraghskom, schimaiemsia 32,000 dush; v San-Sal'vadore 25,000; v San Zhozie-die-Kosma-Rika 20,000; v Komaiaghve, v Gosudarsmve Gondurasskom, 18,000.

2). Shimalmienangho s uezdnym ghoro- dom (pueblo cabecera) Shimalmienangho i gho-

rodami Komalapan, Akamienangho, Tiepan i proch.

3). Solola, s uezdnym ghorodom mo- gho zhie imieni, i ghorodami San-Piedro-die- la-Laghuna, Shishikasmienangho, Pomulul, Kvichie, Amiman i proch.

4). Tomonikapan, s uezdnym ghoro- dom mogho zhie imieni, i ghorodami Momosmie- nangho, Sanma-Mariia-Shikvimula i proch.

5). Gvieghviemienangho, s uezdnym ghoro- dom mogho zhie imieni, i ghorodami San-Pie- dro-Soloma, Shianmla, Kuil'ko, Nievarie i proch.

6), Kviezal'mienangho, s uezdnym ghoro- dom mogho zhie imieni, i ghorodami Osmun- kal'ko, San-Markos, Tiekhumla, Ikhmaghva- kan, Sunnil' i proch.

7). Sushil'miepiekvies, s uezdnym gho- rodom Mazal'mienangho i ghorodami Kuin- mienangho, Riemalulieu, Samaiakvie i proch.

8). Eskuinmla, s uezdnym ghorodom mogho zhie imieni, i ghorodami Shipilapa, Shikvimullila, Kozul'maghvapan, Madaghva, Sukual'pa i proch.

9). Shikimula, s uezdnym ghorodom mogho zhie imieni, i ghorodami Kviezal'miepie- kvie, Eskvipulas, Iumiapa, Khilomiepiekvie, i proch.

10). San-Aghusmin, s uezdnym gho- rodom mogho zhie imieni, i ghorodami Zaka- pa, Gvalan, Akazaghvasmlan, Khalapa, Mamakvieskuinmla.

11). Vierapats, s uezdnym ghorodom Tsiudad-die-Koban i ghorodami San-Pie- dro, Kaiavien, Toghvin i proch.

12). Salama, s uezdnym ghorodom Shikoi i ghorodami Rabinal', Kubul'ko, Shol', Tukuru i proch.

13). Piemien, s uezdnym ghorodom Riemiedios, i ghorodami San-Andries, San- Zhozie, Sanmo Toribio i proch.

II. Esmado diel' Sal'vador. 4 Dieparma- mienma.

1). San-Sal'vador, so smolitsieiu Go- sudarsmva San-Sal'vador i ghorodami Olokuil'ma, Shalamienangho, Miemapam, Tie- omiepiekvie i proch.

2). Zonzonamie, s uezdnym ghorodom mogho zhie imieni i ghorodami Villa-die-San- ma-Anna, Villa-die-Aghvashanan, Dolories- Izal'ko, Asuntsion-Izal'ko, Amako, Tie- khismiemiepiekvie i proch.

3). San-Mighuiel', s uezdnym ghoro- dom mogho zhie imieni, i ghorodami, Gomiera, San-Aliekho, Uzuluman, Tiekapa, Shinamie-

ka, Erieghvaikvin, Siesorie, Anamoros i proch.

4). San-Vitsienmie, s uezdnym ghoro- dom mogho zhie imieni i ghorodami Apasmie- piekvie, Sienzunmiepiekvie, Nunual'ko, Timi- ghvapa, Osmuma i proch.

III. Esmado die Gonduras. 12. Dieparmamien- mov.

1). Komaiaghva, so smolitsieiu Gosudar- smva: Tsiudad-die-Komaiaghva, Liezhamani, Kururu, Shinakla i proch.

2). Tieghutsighal'pa, s uezdnym ghoro- dom mogho zhie imieni i ghorodami Ozhozho- na, Alubarien i proch.

3). Sholumieka, s uezdnym ghorodom mogho zhie imieni, i ghorodami, Tiekhighuam, San-Markos i proch.

4). Nakaomie, s uezdnym ghorodom mogho zhie imieni i ghorodami Piespirie, Aghvan- mierikvie i proch.

5). Kanmarranas, s uezdnym ghoro- dom mogho zhie imieni i ghorodami Guasko- ran, Tsiedros, Orika i proch.

6). Zhumikal'pa, s uezdnym ghoro- dom mogho zhie imieni i ghorodom Kamaka- mas i proch.

7). Gratsias, s uezdnym ghorodom Tsiudad die Gratsias, i ghorodami Inmibu- kam, Gval'kha i proch.

8). Los Llanos, s uezdnym ghoro- dom mogho zhie imieni, i ghorodami Kviezai- lika, Okomiepiekvie, Gvarima i proch.

9). Sanma-Barbara, s uezdnym gho- rodom mogho zhie imieni, i ghorodami San- Piedro-Kvimisman, Omoa i proch.

10). Trukhillo, s uezdnym ghorodom mogho zhie imieni.

11).

Ioro, s uezdnym ghorodom mogho zhie imieni, ghorodom Sulamo i proch.

12). Sieghoviia, s uezdnym ghorodom So- momo i ghorodami Okomal', Mozonmie, Ti- karo, Palakaghvina, Pueblo-Novo, Esmieli i proch.

IV. Esmado die Nikaraghva. 8 Dieparmamien- mov.

1). Lieon, so smolitsieiu Gosudarsmva Lieon i ghorodami Nagharomie, Sama, Somo- millo i proch.

2). Granada, s uezdnym ghorodom Tsiudad die Granada i ghorodami Tieusmie- piem, Lobighviska, Kamoapa, Boako i proch.

3). Managhva, s uezdnym ghorodom mo- gho zhie imieni i ghorodami Tinimapa, Ma- miarie, San-Piedro, Miemapa i proch.

4). Riealiekho, s uezdnym ghorodom Villa-die-Riealiekho, Shinandiegha, Shishighal'- pa i proch.

5). Submiaba, s uezdnym ghorodom mogho zhie imieni i ghorodami Tielika, Kvie- zal'ghvakvie i proch.

6). Mazaia, s uezdnym ghorodom mo- gho zhie imieni i ghorodami Gvinomiepiem, Di- riia i proch.

7). Nikaraghva, s uezdnym ghorodom Villa die Nikaraghva i ghorodami Pomozi, Nikoia, Gvanakasmie i proch.

8). Mamaghal'pa, s uezdnym ghorodom mogho zhie imieni i ghorodami Siebako, Mui- mui, Gvinomiepie i proch.

V. Esmado die Kosma-Rika . 3 Diepar- mamienma.

Redactor General de Guatemala, 12 Iiunia 1825 N. 1. smr.

4.

1). San Zhozie, so smolitsieiu Gosudar- smva Tsiudad die San Zhozie, i ghorodami Kurridaba, Asierri i proch.

2). Karmagho, s uezdnym ghorodom mogho zhie imieni, i ghorodami Kviriko, To- bosikom i proch.

3). Ukharas, s uezdnym ghorodom mogho zhie imieni, i ghorodami Orozi, Tukur- rikvie i proch.

4).Iskan

5).Alazhuiela

6).Eriediia

7).Baghasu

8). Boruka.

S uezdnymi ghoroda- mi mogho zhie imieni.

_________

Nuieva-Gvamiemala, smolitsa soiuznykh Gosudarsmv, naslazhdaiemsia klimamom voobshchie priiamnym, komoryi mozhno srav- nim' s Karakasskim i Popaianskim . K nieschasmiiu sriedniaia vysoma baromiemra v siem priekrasnom ghorode ieshchie nieizve- smna; no sudia po mamoshniei miempieramu- re, dolzhno polagham', chmo on vozvyshaiem- sia nad povierkhnosmiiu moria na 600 moa- zov . G. Zhozie-die-la-Vallie, byvshii Priezidienm Pravimiel'smviennagho Komi- miema, pishiem mne; "Priroda blaghopriiam- smvuiem moiemu omiechiesmvu ieshchie boleie, niezhieli Mieksike; siia posledniaia smrana, liezhashchaia pochmi viezde na vysokoi doli- ne, smrazhdiem zasukhoiu, a nasha Tsien- mral'naia Amierika oroshaiemsiamnoghimi

Klimam v Karmagho kholodneie, niezhieli v Nu- ieva-Gvamiemala; posiemu ghorod siei veroiamno vyshie nad povierkhnosmiiu moria.

Bananovoie dierievo s sesmnymi plodami nie rasmiem v okriesmnosmiakh Nuieva-Gvamiemala, koiegho vysoma sosmavliaiem pochmi sriedinu miezhdu vysomoiu Khalapa i Pueba v Mieksike.

" priekrasnymi rekami, komoryia lieghko mo- zhno sdelam' sudokhodnymi. - Rasmimiel'- nosm' u nas boghachie, niezhieli v Mieksi- ke. - Iesli by vy poseshchali moie omiechie- smvo, ili iesli by moghli posemim' onoie so vriemieniem, mo udivilis' by, uvidev, kakoie prosmransmvo zanimaiem v niem umeriennyi poias, mo chmo my nazy- vaiem tierras templadas; no sii ravniny vysomy sriedniei, redko smiezhny miezhdu soboiu; one chasmo byvaium pierierezany dolinami. - U nas iesm' pormy na obo- ikh moriakh; i iesliby so vriemieniem moria sii soiedinieny byli kanalom v Nika- raghve, o koiem vy verno imeiemie doku- mienmy, mo nasha riespublika, liezhashchaia po sriedine Amieriki, soiediniala by mor- ghovliu Anmil'skikh osmrovov s mor- ghovlieiu Kimaia i Aziiamskagho Arkhipielagha, i zaniala by makim obrazom vazhnoie mesmo na lesmvitse narodov. K niescha- smiiu my dosiele osmavalis' v miemnoi cha- smi nashiei planiemy; a smomria na karmy, prisylaiemyia iz Ievropy, ia s mrudom uznaiu v obiezobrazhiennom oznachienii na- shiei smrany, tsepi ghor, reki i imiena nashikh khorosho nasieliennykh ghorodov. - Omezzhaia v 1823 ghodu iz ghoroda Miek- siki, ia nadeialsia ispolnim'davnishnieie

" vashie zhielaniie, vymerim' ghory Oaksakskiia i Gvamiemal'skiia. - Ia zapassia khoroshim baromiemrom i miermomiemrami.

- K nieschasmiiu baromiemr slomalsia ieshchie v Vienma-Salama, i mne osmavalos' mol'ko opriedelim' vysomy po priblizhieniiu, po- sriedsmvom opriedelieniia poludiennoi moch- ki, po miemode, komoruiu uchienyi priia- miel' vash Kal'das chasmo upomrieblial vmesme s vami v Iuzhnoi Amierike. - Nadeius' vskore dosmavim' vam emi na- bliudieniia miempieramury."

V Provintsii Kviezalmienangho, sosma- vliaiushchaia nyne Dieparmamienm Gosudarsmva Gvamiemal'skagho, sobiraiumsia boghameishiia vo vsiei Amierike zhamvy pshienitsy i dru- ghagho khleba. V Dieparmamienme Solol'skom i v chasmi Gosudarsmva Shiapskagho, pri- soiediniennagho nyne k Mieksike, ravniny ghor smol' vysoki, chmo byvaium inoghda neskol'ko chasov pokrymy inieiem (escaresca)

Smolitsa Tsienmral'noi Amieriki pierie- meniala mesmo svoie nie dva raza, kak oby- knovienno dumaium, no chiemyrie, i v kazh- dom mesme osmavalos' znachimiel'noie na- rodonasielieniie, a po siemu pieriemeny sii po skhodsmvu imien, byli prichinoiu mnoghikh oshibok v Gieoghrafii.

Piedro Al'varado , ovladev vsieiu smranoiu posle bol'shagho srazhieniia, danna- gho 14 Maia 1524 ghoda, izbral mesmo, ko- moroie muziemtsy nazyvaium Tiakuaba, a Mieksikantsy nazyvali Al'molongha (pro- mok vody), i osnoval na onom, bliz vo- dianagho volkana, smolitsu pod imieniem San-Iagho-die-los Kaballieros-die-Gvamie- mala i komoraia izvesmna nyne pod na- zvaniiem Tsiudad-Viiekha. Voda, komoraia 11 Sienmiabria 1541 ghoda byla vybroshiena iz volkana i vyryvala dieriev'ia i skaly, proizviela v smolitse smol' sil'nyia opu- smoshieniia, chmo ieie prinuzhdieny byli pierie- niesm' na l'ie daleie v Seviero-Vosmoku. - Chasm' zhimieliei osmavalas' v smarom mesme do 1776 ghoda, koghda chislo ikh vies'- ma umien'shilos', pomomu chmo bliz Nuieva- Gvamiemala obrazovalsia niebol'shoi ghorod, mak zhie Tsiudad-Viiekha. - Nyne v Al'- molonghe osmaiemsia ieshchie 2500 Indeitsiev, komoryie khvaliamsia mem, chmo proiskhodiam om Mieksikantsiev i Tlakkhal'miekov, vspomoghamiel'nykh voisk Ispanskikh po-

Drievneishii v Tsienmral'noi Amierike ghorod iesm' Karmagho v Gosudarsmve Kosma-Rika. - V arkhive siegho ghoroda iesm' dokumienmy, dokhodiashchiie do 1520 ghoda.

bedimieliei. - Oni, kak i muziemtsy Sho- luly i Tlakhkaly, chriezvychaino mshchiesla- viamsia svoimi priedkami.

Siia vmoraia po khronologhichieskomu po- riadku smolitsa nazyvaiemsia nyne Anmighva- Gvamiemala; ona ghlavnyi ghorod nie Soiuza, no Gosudarsmva Gvamiemal'skagho i liezhim v priekrasnoi, pochmi viezde obimaiemoi ravnine Pankhoi. K nieschasmiiu ravnina siia podvierzhiena uzhasnym ziemliemriasieniiam; s 1565 do 1773 ghoda bylo diesiam' bol'- shikh. - Poslednieie razrushilo znachimiel'- nuiu chasm' ghoroda; moghda bol'shaia chasm' zhimieliei, po sobsmviennomu li zhielaniiu, ili povinuias' vies'ma smroghomu Koroliev- skomu povieleniiu om 21 Iiulia 1775 ghoda, osnovala na 9 l'e blizhie k S. Z. i sled- smvienno daleie om volkana-die-aghva mriemii ghorod Soiuza ili nyneshniuiu smolitsu Nue- va-Gvamiemala-die-la-Asuntsion-die-Nuiesmra- Sienora. Okolo 8000 zhimieliei osmalos' v Anmighva-Gvamiemala, komoraia v 1799 ob- iavliena villa. Posmoroika Nuevy Gvamiemaly v chasmi doliny Mikhko, nazyvaiemoi Llano de la Virgen, nachalas' v 1776 ghodu. - Brien- nyie osmamki znamienimagho zavoievamielia Al'varodo osmalis' v Anmighva-Gvamie- mala.

Vazhneishiia dlia morghovli ziemliedel'chie- skiia proizviedieniia Gvamiemaly sum': indigho, koshienil', kakao i mabak. Indigho San- Sal'vadorskoie pochimaiemsia luchshim vo vsiem sveme.

Sleduiushchaia mablitsa, napiechamannaia v Redactor General, pokazyvaiem kolichie- smvo indigho, vyvieziennagho v miechieniie die- viami lem s 1794 po 1802 ghod.

piasmra.

1794 592,266 funm., tsenoiu na 641,393 1795 1.108,789 1 006,786 1796 1.184,201 1.369,881 1797 159,665 211,650 1798 151,317 141,859 1799 533,637 469,592 1800 450,606 398,096 1801 331,897 332,063 1802 1.479,641 1.921,356

Izmenieniie v kolichiesmve proiskhodim nie om odnoi raznitsy v vozdelyvanii, no i om osmanovki morghovykh snoshienii. Biezprieryvno vozrasmaiushchii vvoz indigho Indeiskagho dolgho vriedil vyvozu San- Sal'vadorskagho; s 1815 do 1820 ghoda on nie dokhodil do 4500 tsienmnierov. No nyne, koghda tsena Indigho snova vozvyshaiemsia, voz- delyvaniie indigho v Tsienmral'noi Amie- rike nakhodimsia v tsvemushchiem sosmoianii.

Iezhieghodnyi vyvoz prosmiraiemsia, kak polaghaium, do 1.800,000 funmov Ispan- skagho vesa.

Koshienil' vozdelyvaiemsia v riespu- blike Gvamiemal'skoi vies'ma niedavno. - Tol'ko v 1812 ghodu nachali zavodim' planmatsii Indiiskoi smokovnitsy v prie- krasnoi umeriennoi doline, okruzhaiushchiei Anmighva-Gvamiemala i privozim' iz pro- vintsii Oaksaka v Mieksike malien'kikh iasekomykh, zhivushchikh na Indiiskoi smo- kovnitse. Klimam siegho vysokagho okrugha voobshchie blaghopriiamien dlia siei omrasli promyshlienosmi. S 1822 ghoda planmatsii Indiiskoi smokovnitsy razmnozhilis' s makoiu bysmromoiu, chmo v 1824 ghodu so- brali 50 miiersonov, kazhdyi v 150 fun- mov, a v 1825 ghodu 600 miiersonov. Skoro nadeiumsia sobiram' po 3000 tsienmnierov. - funm prodaium po 3 piasmra; po siemu Gvamiemal'skaia koshienil', komoraia v 1812 ghodu byla soviershienno nieizvesmna, dosma- vliaiem nyne 400,000 piasmrov. Koshienil' sobiraium dva raza v ghod, i v emoi smrane nie nuzhno v dozhdlivoie vriemia gho- da priedprinimam' s simi nasekomymi mnoghomrudnykh pumieshiesmvii, o koikh gho- voril ia v moiem sochinienii o Novoi Is- panii (T.

III. smr. 260).

Kakao iz Sokonusko, Sukhil'miepiekvie- sa i Gvalana, bliz Omoa, luchshieie vsekh dru- ghikh, i dazhie Esmieral'dasskagho v Provin- tsii Kvimo, i Urimukusskagho i Kapirikval'- skagho v Vienietsuele; no prievoskhodnyi ka- kao Sokonuskskii pochmi vies' pomriebliaiem- sia na mesme. On nie sosmavliaiem sob- smvienno priedmiema morghovli; iegho makzhie kak i Lokhskoi khiny ompravliaiemo bylo mol'ko niebol'shoie kolichiesmvo k Madrim- skomu Dvoru.

Luchshii mabak Gvamiemal'skii proiz- rasmaiem bliz Izmiepiekvie, v Gosudar- smve San-Sal'vadorskom i bliz Kopana v Gosudarsmve Gondurasskom, nie podalie- ku om Omoa. Krasnyia krasil'nyia dieriev'ia nazyvaiemyia palo bresil i bresilette, makzhie sosmavliaium vazhnyie priedmiemy morghovli dlia Gosudarsmva Nikaraghskagho. Sosnovyie lesa ukrashaium ghory Gvamiemal'skiia, mak- zhie kak i Mieksikanskiia; v vosmochnoi chasmi oni skhodiam dazhie v doliny do samagho zaliva Izaval'skagho: vies'ma pri- mechamiel'noie iavlieniie v rasmimiel'nosmi smran ravnodiensmviennykh, komoroie vsmre- chaiemsia makzhie v poludiennoi chasmi Ku- by i na nizkikh kholmakh osmrova Pinosa. Na Iugh om siegho bol'shagho osmrova, sii sosny dosmavliaium v riespublike Gvamie-

mal'skoi bol'shoie kolichiesmvo dieghmia i smoly, komoroie iz porma Zonzonamie na Vielikom Okieane ompravliaiemsia v Gvaia- kvil', ghde i upomriebliaiumsia pri posmroi- ke korabliei.

Riespublika Gvamiemal'skaia, po polo- zhieniiu svoiemu miezhdu dvukh moriei, po nie- bol'shoi shirine siei smrany, po mnozhie- smvu rek ieie oroshaiushchikh, komoryia by lieghko moghli bym' sdelany sudokhodnymi, i po svoim priekrasnym pormam, nakhodim- sia v polozhienii priekrasnom dlia morghov- li. - Proizviedieniia ziemli naiboleie izo- bil'ny okolo Vielikagho Okieana a nie oko- lo Anmil'skagho moria; na emo obsmoiamiel'- smvo malo obrashchaium vnimaniia, no miezhdu mem ono vies'ma vazhno v polimichieskom omnoshienii, ibo po siemu Gvamiemala mak zhie kak Kvimo, Pieru i Khili naklonna boleie k snoshieniiam s Vosmochnoiu Aziieiu, niezhieli s smarym mamierikom. - Siie zhie samoie obsmoiamiel'smvo delaiem dovol'- no nieudobnym vyvoz muziemnykh proiz- viedienii i vvoz Ievropieiskikh movarov, ibo smrana siia pierierezana naiskos' om Iugho-Vosmoka k Seviero-Zapadu vysokimi ghorami, soiediniaiushchimi Kolombiiskiia An- dy pri Vieraghve s Andami Mieksikanskimi, Khiapskimi i Oakhakskimi. No kschasmiiu

zalivy i reki pronikaium dalieko k vo- smochnoi pologhosmi; a mak kak tsep' ghor vo mnoghikh mesmakh pierierezana popieriech- nymi dolinami, mo nie mrudno budiem, po- smroiv doroghi, uchriedim' soobshchieniia miezhdu Vosmochnymi i Zapadnymi Provintsiiami.

Reki, komoryia moghum so vriemieniem sdelam'sia vazhnymi dlia morghovli, sum': Momaghva i Polashiia, v Gvamiemale; Ulua, Lie- an i Khamieliekon v Gondurase; Lampa i Rio- die-la-Pats v San-Sal'vadore. Znamnei- shiie pormy nakhodiamsia na Vosmochnom bierieghu i sum': Omoa, Trukhillo, San-Zhuan-diel- Normie i Mamina ili Moin; na Zapadnom bierieghu: Mishamoia, ghde Al'varado smroil svoi suda, Izmapa, Riealiezho, Zonzonamie, Ni- koia, Puermo-die-la Kuliebra i Konshaghva. - K nieschasmiiu Izmapa i Mishamoia, blizhai- shiie k smolitse pormy, sil'no zaniesieny pieskami i v nikh mnogho ghriad.

Minieral'nyia sokrovishcha novoi Tsien- mro-Amierikanskoi Riespubliki do nyne ieshchie malo izvesmny. V smiezhnom s onoiu Gosudarsmve Oakhakskom, prinadliezha- shchiem k soiuzu Mieksikanskomu, iesm' sa- morodnoie zolomo i sieriebrismaia mednaia ruda, nakhodiashchaiasia zhilami v ghnieisovykh i ghranimovykh ghorakh.

Gory sii biez somneniia idum makzhie i k Iughu v Gosudarsmva Khiapskoie i Gva- miemal'skoie; mozhiem bym' chmo mrakhimo- vyie volkanichieskiie konusy byli nekoghda omdelieny om ghranimovykh ghor, mianu- shchikhsia k Zapadu. - Do 1787 ghoda na moniemnom dvore Gvamiemal'skom chieka- nili nie boleie 200,000 piasmrov v ghod; nyne zoloma i sieriebra poluchaiemsia na 600,000 piasmrov, i kolichiesmvo onykh ieshchie umnozhaiemsia. Kolichiesmvo samorodna- gho sieriebra, dobyvaiemagho posriedsmvom promyvki ili iz zhil, osobienno uvieli- chilos' s 1822 ghoda v Kosma-Rika.

V Gosudarsmve Gondurasskom, sma- rinnyie zolomyie i sieriebrianyie rudniki v Korpe, chmo v okrughe Sholumiekskom, a Tieghutsikalpskiia i Miekualitskiia v okrughe Kamoiaghvasskom i nyne ieshchie vies'ma vyghod- ny. Na rudnik Tabankosskii, bliz priekra- snagho zaliva Konshaghvaiskagho, privieziena nie- davno iz Anghlii parovaia mashina, komoraia zasluzhivaiem mem boleie vnimaniia, chmo ona dosmavliena k bierieghu Valikagho Okiea- na po reke San-Zhuan i ozieru Nikaragh- skomu. - Ieie vyghruzili na zapadnom bie- rieghu oziera bliz volkana Mombashskagho i priviezli k rudniku chieriez ghorod Grie- nadu.

Gienieral Saraviia, Gubiernamor Nika- raghskii, niedavno izdal liubopymnyia sma- mismichieskiia svedeniia o siem Gosudar- smve . - Po vies'ma niesovrieshiennoi pieriepisi, sdelannoi v 1813 ghodu, oka- zalos', chmo chislo zhimieliei sosmavliaiem 149,750 dush. Kazhiemsia, chmo v 1814 ghodu chislo ikh prosmiralos' do 174,200. - Bol'shaia chasm' zhiviem v polose ziemli prosmiraiushchieisia om Viiekho do Nikara- ghvy. - Vom narodonasielieniie ghorodov:

Bosquejo politico y estadistico de Nicaragua formado, por el general de Brigada Don Miguel Gonzalez de Saravia. En El-Anno 1823, Impresso en Guatemala en 1824.

dush. V Lieone 32,000 V Granade 10,200 Nikaraghve 13,000 A so vkliuchieniiiem blizkoi k onomu dierievni San Zhorzh i drughikh priedmesmii 22,000 V Masae, ghorode, proizvodiashchiem znachimiel'nuiu morghovliu 10,000 V Managhve 9,500 Submiiabe 5,200

Bol'shieiu chasmiiu Indeitsiev.

V Shinandieghe, bliz priekrasnagho porma Riealiezhskagho 5,400

Porm Riealiezhskii obrazuiemsia smiechie- niiem mnoghikh niebol'shikh ruch'iev; so smorony Vielikagho Okieana zashchishchaiemsia on om bur' osmrovami Karmonom i Kasmannonom. Om Riealiezho do Lieona schimaiemsia 15 Isp. mil'; dorogha sovier- shienno rovna i udobna dlia povozok. S vy- somy Tsierillo-die-San-Piedro, niebol'shagho kholma bliz Lieona, vidno morie, liezhashchieie om onagho nie daleie kak v dvukh miliakh, mak chmo inoghda slyshien shum voln.

Klimam v sikh okrughakh vies'ma zharkii; s Sienmiabria do Noiabria byvaium obyknovienno likhoradki, osobienno v Lieo- ne, v Rialiezho, i po bieriegham Rio die-San Zhuan, soviershienno nieobimaiemym. Tiem- pieramura boleie svezhaia vsmrechaiemsia mol'- ko v okrughakh Novo-Sieghoviiskom i Ma- maghal'pskom.

- Dierievnia Khinomiegha nazy- vaiemsia dazhie kholodnoiu, po prichine svoiei vozvyshiennosmi, i okrugh Masaiskii pri- nadliezhim k umeriennomu poiasu.

Pod Ispanskim vladeniiem v kontse XVIII smolemiia, iz provintsii Nikaragh- skoi vyvozilos' movarov na 570,000 pia- smrov; v mom chisle kakao na 220,000 piasmrov; indigho na 160,000; krasil'nagho dierieva na 3,000; smoly i dieghmiu na 10,000; zhiemchughu na 5,000.

Dva bol'shiia oziera, iz koikh odno sosmavliaiem sriediziemnoie morie, i ghladkiia doroghi, po komorym viezde mozhno ezdim' v povozkakh, dosmavliaium Gosudarsmvu Nikaraghskomu bol'shiia udobsmva dlia vnu- mrienniei morghovli .

Iz Karfaghiena ili Shoko do Panamy donyne nie proviedieno doroghi; kur'iery ezdiam sukhim pumiem iz Nikaraghvy chriez Karmagho i missii Talamank- skiia v Panamu. Sukhoi pum' iz Nueva-Gvamiema- la idiem na Zhiniemu, ili dlia mogho chmoby nie ekham' chriez siiu vysokuiu ghoru, na El' Shilillo.

Privoz i vyvoz movarov iz Gra- nady proizvodimsia nyne obyknovien n v shiesm' dniei po ozieru Nikaraghskomu k niebol'shoi kreposmi San Karlos; om- muda po Rio-San-Zhuan do Anmil'skagho moria spuskaiemsia v chiemyrie dnia: na obram- nyi pum' upormiebliaium 12 dniei.

Gosudarsmviennyi dokhod provintsii Nikaraghskoi i Kosma-Rikskoi s 1815 po 1819 ghod sosmavlial 146,000 piasmrov, svierkh 30,000, komorykh smoim sbor podamiei; no summa siia byla niedosma- mochna dlia sodierzhaniia voiennykh sil, kre- posmiei i dlia drughikh Gosudarsmviennykh raskhodov.

V omnoshienii ziemliedeliia voobshchie i vozdelyvaniia koloniial'nykhproizviedienii

v osobiennosmi, Gosudarsmvo Gonduras- skoie neskol'ko lem obrashchaiem na siebia vnimaniie inosmrantsiev. - Bieriegha Rio-die Ulua vies'ma udobny dlia vozdelyvaniia sa- kharnagho mrosmnika i kofie. Pumieshiesmvien- niki, znaiushchiie priekrasnyia ravniny osmro- va Kuby i emu chasm' Gosudarsmva Gon- durasskagho, umvierzhdaium, chmo siia posled- niaia, po prichine svoikh obil'nykh vodoiu poliei i po mnozhiesmvu krupnagho skoma mozhiem dosmavliam' mnoghiia koloniial'nyie movary za tsenu mien'shuiu, niezhieli Anmil'- skiie osmrova. Ulua obrazuiemsia om soiedi- nieniia dvukh znachimiel'nykh rek Rio-Go- maiaghva i Rio-Khamieliekon, bliz dierievni San-Iagho na 32 mili k sevieru om gho- roda Valladolida ili Komaiaghva. Ulua mie- chiem po plodorodnoi doline, na prosmran- smve 42 l'e; vody v niei mak mnogho, chmo korabli v 70 i 100 monnov narochno dlia siegho posmroiennyie, moghum khodim' po niei vvierkh po dierievni Tiagho.

V chisle osmamkov iskusmv i drievnia- gho prosveshchieniia piervonachal'nykh zhimieliei Amieriki, primechamiel'neie vsekh prochikh me, komoryie nakhodiamsia v Gvamiemale i v smiezhnom s onoiu Gosudarsmve Mierid- skom, prinadliezhashchiem kRiespublike

Mieksikanskoi. - Primechamiel'neishiia iz sikh razvalin sum' sleduiushchiia:

1. Razvaliny drievniagho ghoroda Palienkvie ili Kuluakan v Gosudarsmve Shiapskom, na bierieghakh Mikolia, k S. Z. om Indei- skoi dierievni Sanmo Domingho-die-Palienkvie. V 1786 ghodu, v tsarsmvovaniie Karla III, V. Anmonio-diel'-Rio poluchil iz Madri- ma povieleniie obozrem' i srisovam' sii raz- valiny, imeiushchiia neskol'ko mil' v okru- zhnosmi. - K schasmiiu chasm' mruda iegho byla omvieziena v Anghliiu i izdana mam pod sleduiushchim nazvaniiem:

Description of the ruins of an ancient city discovered near Palenque, in the Kingdom of Guatemala, by Captain Ant. del Rio, with notes by Doctor Paul Feliz Cabrera (London, 1822 in 4°)

G. Lamur-Allard Novo-Orlieanskii nie davno priviez iz Mieksiki v Parizh no- vuiu kolliektsiiu risunkov Palienkvieiskikh razvalin. Risunki sii sum' plody pumie- shiesmviia Kapimana Diupie, Mieksikanskagho anmikvariia, s komorym ia sdelal mno- ghiia zanimamiel'nyia poezdki.

2. Razvaliny khrama v Kopane, ukra- shiennagho smamuiami, i ghroma Tibul'kskagho, ukrashiennagho kolonnami, v Gosudarsmve Gondurasskom.

3. Razvaliny na osmrove Pieshiene na ghranitse miezhdu Vierapatsiem, Khiapoiu i Iuka- manom. Osmrov siei byl ukreplien Ispantsami; na niem zhili v drievnosmi Imtsiekhy (Itzaix) narod vies'ma obrazovan- nyi.

4. Razvaliny ghoroda Umamlana, chmo nyne Sanma-Kruts-diel'-Kvishie. One po- kazyvaium chriezvychainuiu vysomu Gvamie- mal'skikh zdanii, komoryia mozhno srav- nim' mol'ko s Mieksikanskimi i Kusko- skimi. - Odin Dvoriets Koroliei Kvi- shiekskikh imeiem v dlinu 728 i v shirinu 376 Gieomiemrichieskikh shaghov.

5. Razvaliny nekomorykh drievnikh kreposmiei.

Parizh, Iiun' 1826.

S Fr. - n.