NOWOSCI GORNICZO-HUTNICZE.-- Kopalnie Uralskie zlota i platyny (przez P. HUMBOLDT).-- P. Humboldt uwiadomil Akademiia, iz niedawno odkryto kopalnie Platyny w gorach Uralskich w Gubernii Permskiey.

Maia one byc tak obfite, iz podlug wiary godnych zapewnien, cena platyny znizyla sie o trzecia czesc w Petersburgu.

W roku 1824. w calym obrebie mieysca wydajacego zloto i platyne otrzymano 286 pudow, czyli 5,700. kilogramow metalu co do wagi, a 19,500000. rubli as.

co do wartosci.

Polaczone kopalnie wszystkich innych krajow Europeyskich dostarczaia rocznie, tylko 1300. kilogramow, kopalnie w Chili tylko 3,000. kolumbiyskie tylko 5,000. (1 kilogr=2. funt. 15. lutow blisko.)

Gory Uralskie wydaia dzis wiecey zlota, niz wydawala Brazylija w nayswietnieyszey epoce lamteyszych kopalni.

Wroku 1755. otrzymano z niey ilosc naywieksza, bo (6,000. kilogramow, dzis rocznie wiecey nad tysiac nie wydaie.

O sposobie usiedlenia (gisement) rudy Platynowey w Ameryce.-- (List P. Boussingault do P. Humboldta.)

Santa-Rosa de Osos lezy blisko na dziesiec mil, w stronie polnocno-wschodniey od Medellinu: iest to wielka wies zabudowana na plaszczyznie wyniosley i panuiacey nad okolica.

Pokazalo sie z obserwacyi barometryczney, iz iest wzniesiona o 2275. metrow nad poziom morza (o poludniu Barom, okazywal 544mm, 23; Cieplom.

Cels. 15,°5.) Sadze, iz nalezy do naywzniosleyszych zamieszkanych mieysc w prowincyi Antioquia.

Grunt caly mieysca Santa-Rosa, stanowi Syenit zwietrzaly, w zwiazku z taz sama skala nie zwietrzala, tworzaca piekna i zyzna doline Medillinu.

Udaiac sie ze strony tego miasta, Santa-Rosa postrzegac sie iuz daie w okolicy San-Pedro.

Jey zwietrzalosc iest szczegolna; Feldspat przetworzyl sie na Kaolin, Amfibol ulegl takze zmianie, iest on, iezeli tak uwazac mozna, Kaolinem amfibolicznym, koloru czerwonego, czasem zoltego.

Syenit w Osos, lubo iest w stanie rozkladu, pozostaie przeciez na mieyscu, niekiedy nawet w warsztwach regularnych.

W tey to skale znayduia sie wszystkie kopalnie zlota wydobywanego przy Santa-Rosa.

Niektore, sa tylko prostemi ploczkami piasku, lecz w ogolnosci, zloto iest otrzymywane z zyl zlocistych.

Bardzo liczne one sa w zwietrzaym Syenicie: w sklad ich wchodza wodniki niedokwasow zelaza [pacos) zmieszane z kwarcem lub glina zolta, nazywana przez gornikow mieyscowych azufr.

Grubosc zyl nie przenosi kilku calow; kierunek ich i es bardzo rozny, nayczesciey iednak pionowy.

Zloto iest rozsiane w pacos i w kwarcu lub glinie, z owemi istotami polaczonych.

We wszystkich kopalniach w Santa-Rosa, roboty wykonywane sa pod golem niebem; sposob postepowania iest taki sam iak w Titiribi.

Odkopawszy i oddaliwszy ziemie roslinna, i odsloniwszy wierzcholki zyl, przepuszczaia obfity strumien wody, ktory dla nadaney umyslnie spadzistosci mieyscu do kopalni przeznaczonemu, przebiega te przestrzen z nadzwyczayna szybkoscia.

Ludzie uzbroieni dragami zelaznemi (varas) stoiac w korycie strumienia, odtracaia massy skal, ktore natychmiast sila wody unosi: inni robotnicy rozbiiaia dragami naywieksze kawaly, aby ie potok latwiey z soba porywal.

Ulomki skaly tym sposobem otrzymane wplywaia z woda w kanal dlugi a ciasny, przygotowany ponizey mieysca kopalni: kanal ten ma bardzo male pochylenie , woda w miare iak go przebiega, plynie coraz powolniey, dozwala osadzac sie rozdrobnioney skale i ziarnkom zlota, porywaiac tylko czastki kamieniste naydrobnieysze.

Zostawiwszy wzaiemnemu dzialaniu zelazo i wode przez kilka dni, skoro sie utworzy zapas osadu zlocistego w samymze kanale, nastepuie obmywanie zwyczaynym sposobem, z ta iednak roznica, iz obmywaiacy stara sie oddzielac ulomki niedokwasu zelaza (pacos), ktore znayduie w swoiem korycie drewnianem batea).

Te tak zwane pacos skladane sa wraz z zebranemi (w kanale lub prosto z zyl olrzymanemi.

Wszystkie rozcieraia sie na kamieniu i obmywaia.

Ilosc otrzymywanego z nich zlota iest znaczna.

W proszku zlotym otrzymanym z iedney takiey zyly, dostrzeglem platyne w ziarnkach, podobnych ksztaltem i powierzchownoscia do ziarnek platyny pochodzacych z Choco. To odkrycie bytu platyny w zyle niedokwasu zelaza, powinno, iak sadze rzucic nieiakie swiatlo na sposob powstawania platyny znaydowaney w naplywowych formacyach, a ktory byl dotad zagadka.

Ksztalt zaokraglonych blaszek w okruchach (pepites) czystey platyny, w formacyach naplywowych w Choco stal sie powodem do wniosku, iz metal ten byl bardzo dlugo od wody toczony.

Godna wiec uwagi iest rzecza, iz platyna z Santa-Rosa, oddzielona od swey macicy (gangue) w moich ze tak powiem oczach, ma ksztalt podobny.

Z reszta postac zaokraglona nie samey tylko platyny iest cecha; bardzo czesto ma one zloto wydobywane z Pacos, o czem mialem czesto sposobnosci dokladnego przekonania sie, w czasie dlugiego mego pobytu w Antioquii.

Znayduiac sie w kopalniach zlota w Buritica, poznalem ze formacya syenitowa i grynsteinu porfirowego tey prowincyi rozciaga sie az do Choco; udaiac sie bowiem z Buritica do Cagnas Gordas kolo Cerro de Morroacho, przeby wac trzeba gore zwana Alto de Toyo wzniesiona nad poziom morza 2696. metrow, stanowiaca czesc maley Kordyliery ktora przedziela wody plynace do Cauca od wod plynacych do Atrato.

W Cagnas Gordas bawilem pomiedzy Indyanami Chocoes.

Podstawa Cagnas Gordas iest taka sama, iak Burytyki: iest to zbity grynsztein ktory blisko Antyokii uklada sie na przemian z syenitem drobnoziarnistym.

W niektorych mieyscach ziarna te syenitu sa lepiey wyksztalcone, krysztaly feldspatu staia sie widzialnemi i skala w grynstein porfirowy przechodzi.

W okolicach Burytyki sa takze ogromne massy Jaspisu zawieraiacego wapno, umieszczone iak sadze, w gorney czesci formacyi.

W iednym z tych Jaspisow, iest wazna kopalnia zlota Solimanska, ktora stanowi mnostwo drobnych zyl zlota.

Macica ich biala, krystaliczna, dosc twarda, sklada sie po naywiekszey czesci z weglanu manganezu.

Przez rozcieranie na kamieniu i mycie zyl tych wyciaga sie rozsiane w nich zloto.