Digitale Ausgabe

Download
TEI-XML (Ansicht)
Text (Ansicht)
Text normalisiert (Ansicht)
Ansicht
Textgröße
Originalzeilenfall ein/aus
Zeichen original/normiert
Zitierempfehlung

Alexander von Humboldt: „De koe-boom en de planten-melk. (Uit het Hoogduitsch)’“, in: ders., Sämtliche Schriften digital, herausgegeben von Oliver Lubrich und Thomas Nehrlich, Universität Bern 2021. URL: <https://humboldt.unibe.ch/text/1818-Sur_le_Lait-35-neu> [abgerufen am 29.03.2024].

URL und Versionierung
Permalink:
https://humboldt.unibe.ch/text/1818-Sur_le_Lait-35-neu
Die Versionsgeschichte zu diesem Text finden Sie auf github.
Titel De koe-boom en de planten-melk. (Uit het Hoogduitsch)’
Jahr 1819
Ort Amsterdam
Nachweis
in: Letterkundig magazijn van wetenschap, kunst en smaak 3 (1819), S. 103–105.
Sprache Niederländisch
Typografischer Befund Antiqua (mit lang-s); Auszeichnung: Kursivierung, Kapitälchen; Schmuck: Initialen.
Identifikation
Textnummer Druckausgabe: III.56
Dateiname: 1818-Sur_le_Lait-35-neu
Statistiken
Seitenanzahl: 3
Zeichenanzahl: 3879

Weitere Fassungen
Sur le Lait de l’arbre de la Vache et le Lait des végétaux en général (Paris, 1818, Französisch)
On the Milk extracted from the Cow Tree (l’ Arbre de la Vache), and on Vegetable Milk in general (London, 1818, Englisch)
Der Kuhbaum und die Pflanzenmilch (Stuttgart; Tübingen, 1818, Deutsch)
Sur le Lait de l’arbre de la Vache (Paris, 1818, Französisch)
On the Milk of the Cow Tree, and on Vegetable Milk in general (Sherborne, 1818, Englisch)
[Sur le Lait de l’arbre de la Vache et le Lait des végétaux en général] (London, 1818, Englisch)
Cow Tree (Edinburgh, 1818, Englisch)
On the Milk of the Cow-Tree, and on Vegetable Milk in general (London, 1818, Englisch)
[Sur le Lait de l’arbre de la Vache et le Lait des végétaux en général] (Edinburgh, 1818, Englisch)
Drzewo krowie i mléko roślinne (Lwiw, 1818, Polnisch)
Cow tree (Boston, Massachusetts, 1818, Englisch)
Cow tree (Baltimore, Maryland, 1818, Englisch)
Cow-tree (London, 1818, Englisch)
On the Milk of the Cow Tree, and on vegetable Milk in General (London, 1818, Englisch)
Notions sur le Lait de l’Arbre de la Vache et le Lait des végétaux en général (Montpellier, 1818, Französisch)
Sul latte dell’ albero della Vacca e in generale sul latte dei vegetabili (Pavia, 1818, Italienisch)
Ueber die Milch des Kuhbaums und die Milch der Pflanzen überhaupt (Jena, 1818, Deutsch)
Cow-tree (New York City, New York, 1819, Englisch)
The milk tree (New York City, New York, 1819, Englisch)
Cow-tree (Natchez, Mississippi, 1819, Englisch)
On the Cow Tree of the Caraccas, and on the Milk of Vegetables in general (London, 1819, Englisch)
The cow-tree (London, 1819, Englisch)
The Cow-tree (London, 1819, Englisch)
The cow-tree (Kendal, 1819, Englisch)
Cow-tree (London, 1819, Englisch)
Cow tree (Newcastle-upon-Tyne, 1819, Englisch)
The cow-tree (London, 1819, Englisch)
The Cow Tree (Providence, Rhode Island, 1819, Englisch)
The cow tree (Stockbridge, Massachusetts, 1819, Englisch)
The cow tree (New York City, New York, 1819, Englisch)
The cow tree (Hallowell, Maine, 1819, Englisch)
The cow tree (Alexandria, Virginia, 1819, Englisch)
The cow tree (Albany, New York, 1819, Englisch)
The cow tree (New York City, New York, 1819, Englisch)
De koe-boom en de planten-melk. (Uit het Hoogduitsch)’ (Amsterdam, 1819, Niederländisch)
Ueber die Milch des Kuhbaums und die Pflanzenmilch überhaupt (Nürnberg, 1819, Deutsch)
The Cow-Tree (London, 1820, Englisch)
Milk Tree in South America (London, 1821, Englisch)
The cow tree (Trenton, New Jersey, 1824, Englisch)
The cow tree (York, 1825, Englisch)
The Cow Tree (London, 1826, Englisch)
Arbol de leche (London, 1827, Spanisch)
[Sur le Lait de l’arbre de la Vache et le Lait des végétaux en général] (Buffalo, New York, 1827, Englisch)
Description of the milk tree in South America (London, 1829, Englisch)
Vegetable substances – the cow tree (New York City, New York, 1832, Englisch)
[Sur le Lait de l’arbre de la Vache et le Lait des végétaux en général] (Wien, 1833, Deutsch)
Der Milchbaum (Wien, 1833, Deutsch)
Der Kuhbaum (Wien, 1834, Deutsch)
[Sur le Lait de l’arbre de la Vache et le Lait des végétaux en général] (London, 1834, Englisch)
The cow-tree of South America (London, 1834, Englisch)
[Sur le Lait de l’arbre de la Vache et le Lait des végétaux en général] (Castlebar, 1834, Englisch)
[Sur le Lait de l’arbre de la Vache et le Lait des végétaux en général] (Durham, 1834, Englisch)
The cow-tree of South America (London, 1834, Englisch)
[Sur le Lait de l’arbre de la Vache et le Lait des végétaux en général] (Manchester, 1834, Englisch)
The Cow-Tree (London, 1834, Englisch)
Cow tree (Boston, Massachusetts, 1834, Englisch)
[Sur le Lait de l’arbre de la Vache et le Lait des végétaux en général] (New York City, New York, 1834, Englisch)
The Cow-Tree of South America (Merthyr Tydfil, 1835, Englisch)
Der Kuh- oder Milchbaum (München, 1838, Deutsch)
The cow tree (Philadelphia, Pennsylvania, 1840, Englisch)
The Palo de Vacca (Belfast, 1841, Englisch)
The Cow Tree (Bolton, 1850, Englisch)
Arbol de leche (Mexico, 1852, Spanisch)
Milk, Bread, and Butter Trees! (Northampton, 1852, Englisch)
Milk, bread, and butter trees (Wells, 1852, Englisch)
Milk, bread, and butter trees (Cirencester, 1852, Englisch)
Milk, bread, and butter trees (Sligo, 1852, Englisch)
The Cow Tree (London, 1852, Englisch)
The palo de vaca or cow-tree (Enniskillen, 1853, Englisch)
The Cow Tree (Haverfordwest, 1853, Englisch)
The Cow Tree (Greensburg, Indiana, 1853, Englisch)
The cow tree (Loudon, Tennessee, 1854, Englisch)
Milk, bread and butter trees. (Philadelphia, Pennsylvania, 1856, Englisch)
Milk and butter trees (London, 1856, Englisch)
The Cow Tree (Salisbury, North Carolina, 1857, Englisch)
|103|

de koe-boom en de planten-melk. (Uit het Hoogduitsch.)(Uit het onuitgegeven Derde Deel van von hum-bolds Reizen in de Evennachts‒ſtreken derNieuwe Wereld.)

Wij hoorden ſedert eenige weken in de valleijen van Stragua van eenen boom ſpreken, wiens ſapvoedende melk bevat: men noemt hem de Plant-koe ofden Koe-boom (Arbre de la vache) en de negers derlandhoeven, die veel van dit ſap drinken, houden hetvoor een zeer gezond voedſel. Daar alle melkſappender planten ſcherp, bitter en meer of minder vergiftigzijn, zoo bevreemdde en verwonderde dit berigt onsboven mate. Wij hadden echter, gedurende ons ver-blijf te Barbula (in de provincie Caracas) gelegenheidom ons te overtuigen, dat de berigten wegens deeigenſchappen van den Palo de vaca volſtrekt niet over-dreven waren. De ſchoone boom gelijkt op den Ame- |104|rikaanſchen Ster-appel-boom (Chyſophyllum Cainito).Zijne langwerpige, ſpits toeloopende, zachte en afwis-ſelend ſtaande bladen, hebben aan de onderſte opper-vlakte vooruitſtaande, evenwijdige zij-ribben, en zijntot 10 duimen lang. Den bloeſem kregen wij niet tezien, de ſlechts weinig vleeſchige vrucht bevat ééne,ſomwijlen ook twee noten. Snijdt men in den ſtamdes melk‒booms, die tot het geſlacht der Sapotilliers ſchijnt te behooren, dan vloeit er eene menigte van eenekleverige, tamelijk dikke melk uit, die geheel niet ſterkſmaakt en eenen aangenamen geur heeft. Men bood onsvan dezelve aan in ſchalen van de vrucht van Tutumo offlesſchen‒meloen‒boom. Wij dronken dezelve in tame-lijke hoeveelheid des avonds en des morgens, zondereenige nadeelige uitwerking te ondervinden. Alleenlijkmaakte de kleverigheid dezen drank eenigzins onaange-naam. De negers zoowel als de vrije arbeiders maken ergebruik van door hun mais- of maniok-brood in dezemelk te doopen. De opziener der landhoeve verzekerdeons, dat de ſlaven in het jaargetij, waarin de Palo devaca de meeste melk oplevert, van dag tot dag vetterwerden. Laat men dit ſap in de lucht ſtaan, dan vormen zichop deszelfs oppervlakte, waarſchijnlijk door aantrekkingder zuurſtof uit den dampkring, vliezen van dierlijk,geelachtig en dradig aanzien, die eene kaasachtige ſtoffegelijken. Afgezonderd van het overige meer waterigevocht, zijn die vliezen veerkrachtig, bijna gelijk aan de Caoutchouc of gom-elastiek. In het vervolg echtergaan zij, op gelijke wijze als dierlijke zelfſtandigheid,tot rotting over. Het volk noemt dat deel des vochts,hetwelk door aanraking met de lucht te zamen geloopenis, kaas; dit ſtremſel wordt binnen 5 of 6 dagen zuur,zoo als ook uit de kleine proefjes bleek, welke ik naarde Orenoko mede nam. In eene geſlotene flesch vertoonde de melk een geron-nen bezinkſel; zij bedierf echter niet, maar behieldharen aangenamen geur. Met koud water gemengd ge-ſchiedde er ſlechts eene geringe ſtremming van het ſap,daarentegen volgde de afzondering van het taaije vlies,zoodra ik hetzelve met ſalpeter-zuur in aanraking bragt.Wij hebben twee flesſchen met deze melk aan den heer fourcroy te Parijs gezonden. De eene bevatte de-zelve in haren natuurlijken toeſtand, in de andere was |105|zij met eene zekere hoeveelheid koolzure ſoda gemengd.De buitengewone boom, van welken hier geſprokenwordt, ſchijnt bijzonder eigen te zijn aan het kustge-bergte der Cordilleren (Cordillere du littoral) inzonder-heid van Barbula tot aan het meer van Maracaybo. Hijkomt ook enkel voor in de nabijheid van het dorp SanMateo, en volgens opgave van den heer bredmeijer, door wiens reizen de ſtookkasſen van Weenen en Schön-brun zulke rijke aanwinst hebben verkregen, groeithij insgelijks in het dal van Caucagua, drie dagreizenvan Caracas. Deze natuuronderzoeker getuigt met onsden aangenamen ſmaak en ſpecerijachtigen reuk van den Palo de vaca. In Caucagua noemen de inwoners denboom, die deze voedzame ſap oplevert, melkboom, ar-bol de leche.