Digitalphilologie

Titel

Drzewo krowie i mléko roślinne

Jahr

1818

Ort

Lwiw

Nachweis

in: Pamiętnik Lwowski 3:11 (November 1818), S. 222–225.

Sprache

Polnisch

Typografischer Befund

Antiqua; Auszeichnung: Sperrung, Schriftgradvergrößerung; Schmuck: Initialen.

Identifikation

Textnummer Druckausgabe: III.56
Dateiname: 1818-Sur_le_Lait-10-neu

Statistiken

Seitenanzahl:	4
Zeichenanzahl:	3369

Weitere Fassungen
	Sur le Lait de l’arbre de la Vache et le Lait des végétaux en général (Paris, 1818, Französisch)
	On the Milk extracted from the Cow Tree (l’ Arbre de la Vache), and on Vegetable Milk in general (London, 1818, Englisch)
	Der Kuhbaum und die Pflanzenmilch (Stuttgart; Tübingen, 1818, Deutsch)
	Sur le Lait de l’arbre de la Vache (Paris, 1818, Französisch)
	On the Milk of the Cow Tree, and on Vegetable Milk in general (Sherborne, 1818, Englisch)
	[Sur le Lait de l’arbre de la Vache et le Lait des végétaux en général] (London, 1818, Englisch)
	Cow Tree (Edinburgh, 1818, Englisch)
	On the Milk of the Cow-Tree, and on Vegetable Milk in general (London, 1818, Englisch)
	[Sur le Lait de l’arbre de la Vache et le Lait des végétaux en général] (Edinburgh, 1818, Englisch)
	Drzewo krowie i mléko roślinne (Lwiw, 1818, Polnisch)
	Cow tree (Boston, Massachusetts, 1818, Englisch)
	Cow tree (Baltimore, Maryland, 1818, Englisch)
	Cow-tree (London, 1818, Englisch)
	On the Milk of the Cow Tree, and on vegetable Milk in General (London, 1818, Englisch)
	Notions sur le Lait de l’Arbre de la Vache et le Lait des végétaux en général (Montpellier, 1818, Französisch)
	Sul latte dell’ albero della Vacca e in generale sul latte dei vegetabili (Pavia, 1818, Italienisch)
	Ueber die Milch des Kuhbaums und die Milch der Pflanzen überhaupt (Jena, 1818, Deutsch)
	Cow-tree (New York City, New York, 1819, Englisch)
	The milk tree (New York City, New York, 1819, Englisch)
	Cow-tree (Natchez, Mississippi, 1819, Englisch)
	On the Cow Tree of the Caraccas, and on the Milk of Vegetables in general (London, 1819, Englisch)
	The cow-tree (London, 1819, Englisch)
	The Cow-tree (London, 1819, Englisch)
	The cow-tree (Kendal, 1819, Englisch)
	Cow-tree (London, 1819, Englisch)
	Cow tree (Newcastle-upon-Tyne, 1819, Englisch)
	The cow-tree (London, 1819, Englisch)
	The Cow Tree (Providence, Rhode Island, 1819, Englisch)
	The cow tree (Stockbridge, Massachusetts, 1819, Englisch)
	The cow tree (New York City, New York, 1819, Englisch)
	The cow tree (Hallowell, Maine, 1819, Englisch)
	The cow tree (Alexandria, Virginia, 1819, Englisch)
	The cow tree (Albany, New York, 1819, Englisch)
	The cow tree (New York City, New York, 1819, Englisch)
	De koe-boom en de planten-melk. (Uit het Hoogduitsch)’ (Amsterdam, 1819, Niederländisch)
	Ueber die Milch des Kuhbaums und die Pflanzenmilch überhaupt (Nürnberg, 1819, Deutsch)
	The Cow-Tree (London, 1820, Englisch)
	Milk Tree in South America (London, 1821, Englisch)
	The cow tree (Trenton, New Jersey, 1824, Englisch)
	The cow tree (York, 1825, Englisch)
	The Cow Tree (London, 1826, Englisch)
	Arbol de leche (London, 1827, Spanisch)
	[Sur le Lait de l’arbre de la Vache et le Lait des végétaux en général] (Buffalo, New York, 1827, Englisch)
	Description of the milk tree in South America (London, 1829, Englisch)
	Vegetable substances – the cow tree (New York City, New York, 1832, Englisch)
	[Sur le Lait de l’arbre de la Vache et le Lait des végétaux en général] (Wien, 1833, Deutsch)
	Der Milchbaum (Wien, 1833, Deutsch)
	Der Kuhbaum (Wien, 1834, Deutsch)
	[Sur le Lait de l’arbre de la Vache et le Lait des végétaux en général] (London, 1834, Englisch)
	The cow-tree of South America (London, 1834, Englisch)
	[Sur le Lait de l’arbre de la Vache et le Lait des végétaux en général] (Castlebar, 1834, Englisch)
	[Sur le Lait de l’arbre de la Vache et le Lait des végétaux en général] (Durham, 1834, Englisch)
	The cow-tree of South America (London, 1834, Englisch)
	[Sur le Lait de l’arbre de la Vache et le Lait des végétaux en général] (Manchester, 1834, Englisch)
	The Cow-Tree (London, 1834, Englisch)
	Cow tree (Boston, Massachusetts, 1834, Englisch)
	[Sur le Lait de l’arbre de la Vache et le Lait des végétaux en général] (New York City, New York, 1834, Englisch)
	The Cow-Tree of South America (Merthyr Tydfil, 1835, Englisch)
	Der Kuh- oder Milchbaum (München, 1838, Deutsch)
	The cow tree (Philadelphia, Pennsylvania, 1840, Englisch)
	The Palo de Vacca (Belfast, 1841, Englisch)
	The Cow Tree (Bolton, 1850, Englisch)
	Arbol de leche (Mexico, 1852, Spanisch)
	Milk, Bread, and Butter Trees! (Northampton, 1852, Englisch)
	Milk, bread, and butter trees (Wells, 1852, Englisch)
	Milk, bread, and butter trees (Cirencester, 1852, Englisch)
	Milk, bread, and butter trees (Sligo, 1852, Englisch)
	The Cow Tree (London, 1852, Englisch)
	The palo de vaca or cow-tree (Enniskillen, 1853, Englisch)
	The Cow Tree (Haverfordwest, 1853, Englisch)
	The Cow Tree (Greensburg, Indiana, 1853, Englisch)
	The cow tree (Loudon, Tennessee, 1854, Englisch)
	Milk, bread and butter trees. (Philadelphia, Pennsylvania, 1856, Englisch)
	Milk and butter trees (London, 1856, Englisch)
	The Cow Tree (Salisbury, North Carolina, 1857, Englisch)

|222|

Drzewo krowie i mléko ro-ślinne.

(Wyjątek z Tomu trzeciego podróży Humbol-da do okolic Ameryki leżących pod ro-wnikiem.) Od kilku niedziel słyszeliśmy w nizinachStragua wzmiankę o drzewie, którego sokmléko pożywne w sobie zawiéra; nazywają gokrową roślinną, albo drzewem krowiem, (Ar-bre de la vache). Negrowié, którzy wieletego soku piią, maią go za bardzo zdrowy po-karm. Gdy zazwyczay wszystkie soki mléczne roślin są ostre, gorzkie i mniéy więcéy iado- |223|wite, zatém łagodne własności tego drzewa by-ły dla nas przedmiotem wcale nowym i nad-zwyczaynym. Podczas pobytu naszego w Bar-buli (Prowincyy Karakas) mieliśmy sposob-ność przekonania się zupełnie, że nic niebyłoprzesadzonego w podaniu własności drzewaPalo de vacca. Piękne to drzewo podobnejest do amerykańskiey iabłoni gwiaździstéy.(Chrysophyllum Cainito). Iéy liście po-długowate, kończyste, łykowate, naprzemianległemaią na dolney powiérzchni czyli grzbiecie,równoległe, wyskakuiące żyłki; są dziesięć ca-lów długie; kwiatu niewidzieliśmy. Nasiennikiest mało mięsisty, obeymuje w sobie ieden,czasem dwa orzechy. Zakroiwszy pień drzewamlecznego, które do Familii iabłoni u Francu-zów Sapotilliers zwanych, należeć się zda-ie, wypływa obficie lépkie dość gęste mlékoktóre z przyiemnym zapachem łączy smak ła-godny. Dano nam tego mléka w czarkach ro-bionych z owocu tutumo (tykwa); wypiliśmyna noc i drugiego dnia rano sporą ilość, nie-czuiąc bynaymniéy niepomyślnych skutków.Tylko lepkość czyni ten napóy cokolwiek nie-przyiemnym. Tak niewolnicy iak i wolni u-żywaią tego mléka z chlébem, z kukurudzy al-bo Maniioku. Dozorca folwarku zapewniałnas, że w porze roku w któréy to drzewo |224|nayobficiéy mléko wydaię, niewolnicy widocz-nie tyią. Gdy się sok w naczyniu otwartemzostawi, kształcą się na powiérzchni, możeprzez wciągnienie atmosferycznego kwasorodu,korzuszki z weyrzenia zwiérzęce, żółtawe wło-kniste, podobne do pierwiastku sérowe–go; oddzielone od rozcieku mniéy więcéy wo-dnistego, są te korzuszki spężyste, prawie iakżywica sprężna (kautszuk Gummi ela–sticum) lecz późniéy, podobie iak u gala-rety nastepuie rozkład dobrowolny, to iestprzechodzą w zgniliznę. Część zsiadłą tegopłynu nazywa pospólstwo serem; część skrze-pła, po upłynieniu pięciu do sześciu dni, kwa-żnieie, czegom doświadczył w małéy ilości, któ-rą z sobą nad Orenoko wziąłem. W zam-kniętéy flaszce, okazał się w mléku osad, któ-ry niebył śmierdzący i zatrzymał swoje bal-samiczne wonie. Sok z zimną wodą zmiesza-ny mało co z gęśniał. Gdym do niego kwasusaletrowego nalał, nastąpiło oddzielanie skórekłykowatych. Iedną flaszę czystego mléka, adrugą z miészaną z pewną ilością węglanu so-dy, posłaliśmy Panu Fourcroy do Paryża. Osobliwsze drzewo, o którym tu mowa,rodzi się w okolicach Barbuli aż do iezioraMaracaybo, także w górach nadmorskich |225|kordylierów (Cordilliere du Littoral).Poiedynczo znayduie się także w pobliskościwłości San Mateo, a podług zapewnieniaPana Bredmeyera, przez którego podróżedomy roślinne w Wiédniu i Szenbrunie, dro-giemi skarby zbogacone zostały, rośnie to drze-wo także w dolinie Kaukagua na wschódKarakas. Ten badacz natury przyświadczapodobnie iak my, przyiemny smak i korzenny,balsamiczny zapach drzewa Palo de vacca.Mieszkańcy Kaukaguy zowią drzewo, któretak pośilne soki wydaie, drzewem mlécznym,Arbol de leche.Win. Thullie.

Digitale Ausgabe

Download

Ansicht

Zitierempfehlung

URL und Versionierung

	Textgröße
	Zeichen original/normiert