Digitale Ausgabe

Download
TEI-XML (Ansicht)
Text (Ansicht)
Text normalisiert (Ansicht)
Ansicht
Textgröße
Originalzeilenfall ein/aus
Zeichen original/normiert
Zitierempfehlung

Alexander von Humboldt: „Plantas subterraneas descripsit Fr. A. ab Humboldt“, in: ders., Sämtliche Schriften digital, herausgegeben von Oliver Lubrich und Thomas Nehrlich, Universität Bern 2021. URL: <https://humboldt.unibe.ch/text/1792-Plantas_subterraneas_descripsit-1> [abgerufen am 20.04.2024].

URL und Versionierung
Permalink:
https://humboldt.unibe.ch/text/1792-Plantas_subterraneas_descripsit-1
Die Versionsgeschichte zu diesem Text finden Sie auf github.
Titel Plantas subterraneas descripsit Fr. A. ab Humboldt
Jahr 1792
Ort Zürich
Nachweis
in: Annalen der Botanick 1:3 (1792), S. 53–58.
Sprache Latein
Deutsche Übersetzung dieses Textes
Typografischer Befund Antiqua (mit lang-s); Auszeichnung: Kursivierung, Kapitälchen; Fußnoten mit Asterisken; Schmuck: Initialen.
Identifikation
Textnummer Druckausgabe: I.24
Dateiname: 1792-Plantas_subterraneas_descripsit-1
Statistiken
Seitenanzahl: 6
Zeichenanzahl: 8117

|53|

Plantas ſubterraneas deſcripſit Fr. A. ab Humboldt.

iuuat integros accedere fontes. Lucret. Plantas cryptogamicas Fribergenſes enumeraturus, ea quæde algis fungisque ſubterraneis quibusdam ſedulo obſerva-vi antequam Floræ ipſius Prodromus typis mandatus fuerit,in lucem proferre volui, non ingratum id fore Botanicesſtudioſis ratus. 1. Lichen verticillatus, filamentoſus, pendulus,ramis omnibus verticillatis, teretibus, glabris, intus to-mentoſis. Hab. (*) copioſiſſime auf Kurprinz Fr. Auguſt Erbſt. zu Grosſchirma (im Stroſſenbau unter der 3ten Gezeugſtrecke10 Lr. vom Treibſchacht gegen Oſt) Nuperrime quædamſpecimina legi auf Seegen Gottes u. Herz. Auguſtus Fdgr. (im Joh. Georgs Stoln) & auf Krieg und Frieden Fdgr. (im Thurmhöfer Hülfs ‒ Stoln, wo der Donather ſpatüberſetzt.) Synonim. nullum inueni. Diagn. Planta longitulinis vncialis — quatuor pedum,pendula, cinereo-fusca, aqua irrigata nigra, ramoſiſſima,ramis omnibus verticillatis, latitudinis 2-5 linear. tere-tibus, glabris, quandoquidem anaſtomoſantibus. Specimi-na ſicca valde fragilia dum vruntur crepitant, quod Cele-
(*) Omnem quam potui curam in ſtationibus plantarum rite iu-dicandis contuli, quum mea aliorumque experientia edoctusſciam, quamlibet fere algae ſpeciem per longum temporisſpatium vno eodemque loco provenire. Hinc ſpero fore, utquisquis in poſterum cuniculos noſtros peruagetur, plantas ame deſcriptas ſine moleſtia inueuiat.
|54| berr. Scopoli (Diſſertat. ad ſcientiam natur. pertin. P. I.p. 95) et de Lich. radiciformi obſeruavit. Integumentumexterius glabrum, paulisper ſtriatum. Subſtantia interiorfilamentoſa, molliſſima, filamentis plumoſis, niueis, ſplen-dentibus. Ramuli iuniores læte virides! (*) Fructificatio-nem non vidi (**). Plantam fodinalem nostram Licheni-bus filamentoſis, Usneis Dillenii, adſcripſi, eodem iurequo Lichen radiciformis inter Lichenes recenſetur.
Differt L. verticillatus ab Usnea molli Baumgarten (Flor.Lips. n. 1445. Lich. diuaricatus Lin. Syſt Veg. p 964) 1. fron-de haud articulata; 2. ramis haud dichotomis, haud compreſ-ſis, haud lacunoſis. Ab Lich. lanato Hudſon (Flor. Angli-ca ed. 2. p 562.) 1. fronde pendula haud de cumbenti; 2.ramulis verticillatis, nec breuiſſimis. Obſeru. Planta quam Celeberr. Scopoli (l. c. p. 91. tab. 3.)ſub nomine Byſſi fruticuloſi deſcripſit, non niſi Lich. ver-ticillati ramulus videtur, cuius apici Byſſus penicellum Scop. adnatus eſt. Vidi enim in cryptis nostris præſertimauf Seegen Gottes u Herz. Aug. Fdgr. in eadem trabe al-gam iconi Scopolianæ ſimillimam et verum L. verticilla-tum, faſciculis niueis filamentoſis carentem. Accuratiusinspiciens faſciculos terminales in Lichene paraſiticos acmullo modo ei cohaerentes obſeruaui. Geminæ igitur plan-tæ B. fruticuloſam Scop. conſtituunt, Byſſusque per eas inUsneas ſeu Lichenes filamentoſos tranſire nequit! Pulcherrimum Specimen L. verticillati, longitudinem
(*) licet nunquam ſolis radiis expoſiti, cujus noui phaenomenicauſam alio loco exponere conabor.(**) forſan quia tempus inflorescentiæ ignoro. Vid. quæ Celeberr. Hedwig, vir immortali laude dignus, de floribus fungor. at-tulit in Leipz. Samml. zur Phyſick und Naturgeſch. B. II.St. 2. p. 280.
|55| 4¼ pedum ſuperans e ſaxo pendens auf Kurpr. Fr. AuguſtErbſt. inuentum eſt. Nulla, ſi fucos excipias, alga fereunquam major reperta, mirumque corpus vegetabile tamvariis iisque longiſſimis ramis luxurians in tanta fodina-rum caligine et 440 pedum profunditate nasci.
2. Lichen palmatus erectus, ramoſiſſimus, cine-reo-fuscus, ramis palmatis, apice dilatatis. Usnea palmata, funiculus tenuis, mollis, extremis ra-mis dilatatis. Scopoli Diſſert. P. I. p. 94. tab. 7. fig. 1. Legi rariſſiman hanc algam auf Prophet Samuel Fdgr. (im alten tiefen Fürſten Stoln) und Neue Hofnung Got-tes Fdgr. zu Bräunsdorf (auf der 3ten Gezeugſtr. gegenMittag) Diagn. Planta 3 uncialis, erecta, glabra, cinereo-fuſca,apice nigticante, ramoſiſſima, ramis conpreſſis, palma-tis, rigidis, verſus apicem dilatatis. Fructificationem nonvidi. Differt a Licb radiciſormi (*) ramls erectis haud decum-bentibus, palmatis haud dichotomis. 3. Byssus clauata erecta niuea, verſus baſin attenu-ata, clauæformis. Copioſiſſime lege auf Güte Gottes Erbſt. zu Tuttendorf (im tiefen Nachtigallſtoln, wo der Treue Hand Gottes Spatüberſetzt) Synon. nullum inueni. Diagn. Byſſus clauæformis, ſolitarius, uncialis, erectus,filamentis niueis, apice denſiſſime intertextis. 4. Byssus digitata ſimplex, niuea, dependens, api-ce 5-7 dactyla. Syn. nullum inueni.
(*) Lin. jun. Diſſert. muſc. p. 37.
|56| Vide auf Thurmhof. Hülfs ‒ Stoln, wo Donater ſpatüberſetzt e trabe dependens. Copioſe. Diagn. Lora 3-4 uncialis, niuea, verſus apicem digi-tata, filamentis conſtans tenuiſſimis parallellis. Habitus val-de conſtans. 5. Byssus penicellum filamentoſa, alba, in faſcicu-los coadunata. Scopoli. Diſſert. P. I p. 91. Gleditſch meth. fung. p. 22. a. Vidi im Theibſchacht auf Jung Himmliſch Heer Fdgr. copioſiſſime. Obſervat. ſemiuncialis, rigida, erecta, niuea, ſplendens,filamentis ſimpliciſſimis. Diſſert a Byſſ. candida Leyſſer Flor. Hal. n 1180 (Dillen. muscor. tab. 1. fig. 15!) filamen-tis neque ramoſiſſimis, neque villoſis. Igni admota ardet cum fumo atque odore nauſeoſo,empyreumatico, animalium capillis fere proprio, quod incryptis ipſis ſæpe expertus ſum. „Indiuidua ſubterranea,„inquit Celeberr. Scopoli, ſolertiſſimus plantarum fodina-„lium, ſcrutator, viciniora Oceani fundo, induunt ſa-„ciem coralloiden. Byſſus penicellum valde accedit Co-„rallinæ exiguæ Elliſii tab. 15. n. 24.„ 6. Byssus bombicina explanata. membranacea, al-ba, membrana ex filamentis conſtans denſe intertextis. Byſſus bombicina Retz Prodr. Flor. Scand. n. 1548. Willdenow Flor. Berol. n. 1081. Leers Flor. herb. n. 1005. Baumgarten Flor. Lips. n. 1474. Roth Flor. German. p 518.B. floccoſa Schreber Flor. Lips. n 1160. Scopoli Diſſert.P. I p 92. tab, 4. B. cellaris Weis Flor. Gotting. p. 18. Ne-cker delic. Gallo — Belg. p. 532. Haller. Hiſt. Helu. n 2108. Dillen. musc. p. 5. Hab. in omnibus fere puteis atque cuniculis noſtris ſaxaatque trabes obducens. |57| Obſeru. B. bombicinæ valde affinis Byſſus cryptarum Huds. (Flor. Anglica. ed 2. p. 607.) in rupibus calcareiscameratis naſcens. Noſtra Spec. tamen nunquam cinerea.Elegantiſſimos ſæpe orbiculos format, diametri ſemipeda-lis, quales inueni im neuen Morgenſtern Erbſt. am Mul-denberge et Joel Fdgr. in St. Michælis. 7. Boletus venosus, explanatus, flaueſcens, margi-ne undulato, reflexo, ſuperne papillaceo, poroſo, inſernevenoſo. Legi auf Kurpr. Fr. Auguſt zu Groſſchirma Erbſt (imTreibſchacht auf der erſten Gezeugſtr.) und Neue HofnungGottes Erbſt. zu Bräunsdorf. Syn. nullum inueni Diagn. Fungus explanatus, læuis, ex albo flaueſcens,tenerrimus, margine albidiori prominenti undulato, pellu-cido, papillis quaſi obſitus, pagina inferiori venoſa. Ve-næ nigro — fuscæ prominentes, ex uno eodemque centronaſcentes, anaſtomoſantes, in planta adultiori totam fungipaginam reddunt fuscam. Pori rari tenuiſſimi. Caueas ne plantam iuniorem pro Thae-læphora habeas. Papilli cylindrici, decidui. Obſeru. Boletus 2 uncialis. Figura conſtantiſſima. 8. Boletus turritus erectus, lobatus, lobus unusalteri impoſitus, apice explanatus concauus, ſuperne po-roſus. Poria turrita Scop. Diſſ. P. I. p. 107. Pauca ſpecimina rariſſimi hujus fungi legi auf Güte Got-tes Erbſt. zu Tuttendorf (im Tiefen Nachtigallſtoln amMundloch.) Obſeru. Color cinereo-griſeus. Stipes nullus, ſed lobiſeu pilei glabri, alteri alteris impoſiti in turrim ſurgentes.Longitudo ſemiuncialis. |58| Specimina mea iconi Scopolianæ ſimillima, quod eo ma-gis miratus ſum, quum B. turritum, propter ſingularen ha-bitum, plantam monſtroſam crediderim. Nullus Boletus ſtipitatus in viis ſubterraneis hucusquemihi obuius fuir. 9. Peziza cryptophila, ſeſſilis, acute conica. gla-bra, ore integro. Legi an Thürstokken auf dem Kühſchacht zu Bräunsdorf und Gelobt Land Fdgr (im Seidenſchwanzer Tageſchachtzwiſchen Tauber u. Brandſtoln) Diagn. Peziza flaua, 4 linear. longitudine, ore ancipi-ti, ſæpe triangulari. Subſtantia mollis, deliquescens.